بررسی مفاهیم بنیادین نشانه ها و نمادهای بکار رفته در معماری مسجد شیخ لطف الله اصفهان

نماد در معماری با به کارگیری نشانه های نمادین، که قادر به انتقال مفاهیم از طریق معنای از پیش تبیین شده ی خود می باشند و بهره گیری از ابزارمعماری برای ایجاد یک احساس و ادراک دارای بیان نمادین؛ که منجر به القای معنا میگردد ،ایجاد می شود. معماری ایران خاصه در دوران اسلامیعلاوه بر رعایت اصول کاربردی و تزیینی، محمل بروز مفاهیمی دینی و اعتقادی بوده است و در آثار معماری اسلامی ایران همواره رابطه ایتنگاتنگ میان صورت و معنا ایجاد شده است. در مقاله حاضر،پس از تبیین مفاهیم پایه در حوزه نشانه شناسی، به بررسی نظام های نشانه ای درمسجد شیخ لطف الله پرداخته میشود و اصول و پارادایم های این رویکرد به اختصار مورد توجه قرار می گیرد. هدف این مقاله تبیین و شناختنمادها و سمبل های معماری مسجد شیخ لطف الله می باشد که با مراجعه به متون و منابع تاریخی و برداشت میدانی سعی بر آشکار کردن و پیبردن به این نمادها شده است. آنچه ضرورت این تحقیق را بیان میکند دید متفاوت به گونه ایی عقلانی و عرفانی در امتداد فرهنگ و باور دینی بهصورت بنیادی به این نمادها است. دستاوردهای پژوهش گویای آن است که در این مسجد فضاهای معماری علاوه بر کارکرد عادی خود تداعیبخش مضامین عرفانی نیز هستند. عارف با گذر از جلوخان فضایی بین دو جهان مادی و معنوی به گشادگی درگاه که نماد گشادگی آغوش بازخداوند است رسیده وپای در هشتی که درنگی عارفانه را برای بستن چشم مادیت و گشودن چشم دل می طلبد می گذارد. سپس وارد راهرویی تنگمی شود که به صورت نمادین ریاضت لازمه سیر و سلوک عارفانه را تحمل کرده و بعد از آن راه به گنبد خانه میرسد، همه کثرت ها به وحدتتبدیل می گردند و همه و همه نماد توحید الهی هستندو نهایتا درمقابل محراب عبادت پایان راه سیر سلوک و پایان راه زندگی مادی می رسد.

Keywords:

نشانه شناسی , نماد , مسجد شیخ لطف الله , معماری اسلامی