منظر فرهنگی باغستان سنتی قزوین : بررسی مفاهیم پایه و تحلیل عناصر و خصیصه ها در حوزه کالبدی

منظر فرهنگی مفاهیم مختلفی را در تعامل انسان با محیط زیست، تداوم تاریخی، مظاهر فرهنگی و سنت های بومی منتقل م یکند.واژه فرهنگ در تعاریف پایه بیان کننده رابطه مردم با محیط به منظور آبادانی و حضور ارزش های ملموس و غیر ملموس بوده و وجه مشترک میان مفهوم منظر و دارایی های فرهنگی است. هدف از این مقاله بررسی یکی از آثار ثبت شده میراث فرهنگی یعنی باغستانسنتی قزوین با رویکرد منظر فرهنگی است. فرضیه پژوهش طرح مفاهیم مشترک منظر فرهنگی و باغستان یعنی تعامل خردمندانه مردم با محیط طبیعی و مدیریت هوشمندانه آب برای امرار معاش در طول تاریخ است که بر پایه تعاریف پایه و مراجع جهانی تبیینمی شود. برای اثبات این فرضیه شواهد موجود از رابطه میان انسان و محیط در باغستان تحلیل می شود. به طور مثال باغستان به روش کشت مختلط به شیوه غرقابی در فصل بهار توانسته است موانع محیطی همانند سیلاب رودخانه های فصلی را به منابع جهتآبیاری تبدیل کند و با گونه های درختان بومی مقاوم در برابر اقلیم سخت در طول تاریخ محصولات با ارزشی همانند پسته و بادام، انگور و زردآلو تولید کند. دو خصوصیت بارز باغستان سنتی قزوین یعنی تداوم تاریخی و بروز خصوصیات بو مشناختی فرضیه پژوهشرا تقویت م یکنند. بدین ترتیب در دسته بندی های ارایه شده در مراجع جهانی باغستان زیر مجموعه منظر متداوم یا منظر بومی تاریخی قرار م یگیرد. سهم اصلی پژوهش تحلیل خصیصه ها و عناصر منظر فرهنگی باغستان با کمک مراجع جهانی همانند مرکزمیراث جهانی یا بنگاه بوستان های ملی است. این عناصر به شکل چند جانبه در سه دسته کلی طبیعی، پوشش گیاهی و سیستم های اکولوژیکی، مصنوع شامل سازماندهی فضایی، مسیرهای حرکت، سیستم های آبیاری، و ساختارها و اشیا و خصیصه های انسانی ومدیریتی، شواهدی برای رابطه مستقیم میان مردم و بستر طبیعی باغستان ارایه داده و به هم پیوستگی هوشمندانه ای را میان یکدیگر به نمایش م یگذارند. به عنوان مقاله ای در حوزه معماری این پژوهش عناصر محیط مصنوع را با جزییات بیشتری ارایه کرده است. درنتیج هگیری بر لزوم حفاظت از باغستان سنتی قزوین با رویکرد منظر فرهنگی به شکل نگهداری از کلیه عناصر شاکله به هم پیوسته و همچنین ضرورت نظارت دراز مدت بر سلامت عناصر معرفی شده در این مقاله تاکید شده است. این پژوهش از نظر هدف از نوعتحقیقات کاربردی و به لحاظ نحوه گردآوری اطلاعات از نوع توصیفی- تحلیلی محسوب شده و به لحاظ نوع داده ها از نوع کیفی است.

Keywords:

منظر فرهنگی متداوم , باغ های بومی تاریخی , باغستان سنتی قزوین , خصیصه های منظر , محیط کالبدی , کشت غرقابی