ساختار ژئوپلیتیکی جهان و تاثیر آن بر خاورمیانه

با روی آوری و اقبال کشورهای مختلف جهان برای شکل دادن به نظام های منطقه ای، مفاهیم، دیدگاه ها و الگویی درباره شکل گیری قدرت در این نظام ها مطرح گردیده است. اگر چه کیفیات رفتاری و نحوه تعاملات آنها با یکدیگر از اهمیت قابل توجهی برخوردار است، اما تغییر ساختارهای ژئوپلیتیکی در جهان،بخصوص در دهه 1990 به بعد وضعیت جدیدی را در دنیا بوجود آورده است. بتا تغییر ساختار نظام بین اللمل پس از فروپاشی شوروی، دولتهای منطقه خاورمیانه خود را درون شرایط جدید خودیاری یافته و مجبور شدند خود را با آن شرایط تطبیق دهند مهمترین وسیله تطبیق با شرایط جدید خودیاری همان موازنه قواست(کدیور.15،1380) به عبارت دیگر با تغییر ساختار نظام بین الملل، موازنه قواهای جدید ظهور می کند. واحدهایی که خود را با دگرگونی ساختار نظام بین الملل تطبیق ندهند متضرر خواهند شد و در نهایت چاره ای جز تطبیق با شرایط جدید ندارند. پس بدین ترتیب با تغییر در ساختار، ما شاهد نتایج و پیامدهای مختلف خواهیم بود. قطبی بودن ساختار نظام بین الملل از طریق ماهیت بازی میان ابرقدرتها، انتخاب های دیگر دولتها تاثیر می گذارد. قطبی بودن همچنین بر روابط متقارن میان واحدها نیز تاثیر گذار است. با فروپاشی شوروی این دو ویژگی دگرگون شد. در نظام دو قطبی خاورمیانه اولا به کشورهای طرفدار آمریکا و طرفدار شوروی تقسیم شده بود، ثانیا درون خرده سیستم خاورمیانه، دولتها به رادیکال و معتدل تقسیم شده بودند. ثالثا بسیاری از موضوعات منطقه ای به شکلی با رقابت دو ابر قدرت پیوند خورده بود.