بررسی میزان کاربرد تشبیه در مثنوی لیلی و مجنون نظامی گنجوی

با مطالعه در مثنوی لیلی و مجنون به نظر می رسد مرکز توجه نظامی در سرودن این اشعار، بیشتر لیلی و مجنون، عناصر طبیعی و حالات و خصوصیات است که در قالب تشبیه عرضه می شود. لذا در این مجموعه تشبیه به اعتبار موضوع مشبه، مشبه به، وجه شبه، ساختمان، حس و عقلی بودن با روش کمی و توصیفی بررسی گردیده و با ترسیم نمونه هایی از هاله های تصویری و تحلیل محتوایی، جداول مربوط به ارکان تشبیه، و بسامد دقیق آن ها ارایه شده است. بخش مشبه به 19 مقوله تقسیم شده، که مجنون با 20/69% بالاترین بسامد را به خود اختصاص داده است. بخش مشبه به به 11 مقوله تقسیم گشته، که عناصر طبیعی با 38/04% بالاترین بسامد را دارا است. در وجه شبه ، حالات و خصوصیات با 87/69% بیشترین بسامد را به خود اختصاص داده است. در بررسی ساختمان، عنصر غالب تشبیه مفرد بوده، با 24 / 55 % کل تشبیه متعلق به آن است. در بحث حسی و عقلی بودن تشبیه عنصر غالب، تشبیه حس به حس با 47 /84 % رتبه اول را کسب نموده است. صفات مرکب تشبیهی همچون گلچهر و ماهرو نیز با 51 / 2 % در لیلی و مجنون به کار رفته است.

Keywords:

انسان , لیلی , مجنون , عشق , گل