ردیابی تحولات فضایی حوضه آبی قزل اوزن

دوره ی کواترنری (عهد حاضر) چهارمین دوره از دوره های تکامل کره ی زمین است و سنی حدود دو میلیون سال برای آن تخمین زده اند. این دو میلیون سال بستر حوادث بسیاری است که اهمیت آن از همه ی زمان های دیگر زمین شناسی بیشتر است (معتمد، 1382 : 17). بر اساس مصوبه 1989 انجمن بین الماللی علوم زمین دوره کواترنری به دو دوره تقسیم شده است؛ پلییستوسن (دو میلیون سال تا ده هزار سال پیش) و هولوسن (ده هزار سال پیش تا زمان کنونی) (آقانباتی، 1385 : 448). تاریخ شروع آن را زمین شناسان جدید با تغییرات نسبتا بزرگ مغناطیس زمین حدود 600 یا 750 هزار سال پذیرفته اند (پدرامی، 1367 : 113) و برخی از پیدایش اولین دوره یخبندان، شروع آن را تا 5 / 2 میلیون سال تخمین می زنند (جداری عیوضی، 1383 : 68). این دوران دارای یکی از تغییرات خارق العاده در محیط جهانی بوده و دوره ایست که طی آن بسیاری از اتفاقات در تکامل انسان و مهاجرت او رخ داده است. در طول دوره کواترنری سری های مرحله ای و ناگهانی در شرایط اقلیمی بین مرحله سرد با گسترش کلاهک یخی قطب و مرحله گرم با انقباضات و ذوب یخ های کلاهک قطبی (بین یخچالی) همراه بوده است. انقباض و انبساط مجدد صفحه های بزرگ یخ در نوسانات مشخص سطح دریا در بیش از 130 متر اتفاق میافتد، اگرچه براثر چین خوردگی های دوران سوم و به دنبال آخرین فاز کوه زایی آلپی (پاسادنین) سیمای طبیعی ایران دگرگون و اسکلت کنونی ناهمواری ها بنا گردید، اما آنچه که در چهره ی ژیومورفیک ایران مشهود است، اشکال و لندفرم هایی هستند که عمدتا در دوران چهارم شکل گرفته و یا تکامل یافته باشند (Scheidegger, 1973: 4).