ارزیابی تنوع دورگ های جدید ذرت دانه ای برای صفات کمی و ساختار ظاهری

به منظور ارزیابی تنوع دورگ (هیبرید)های جدید ذرت دانهای برای صفات کمی و ساختار ظاهری (مورفولوژیک)، هفده دورگ سینگلکراس ذرت در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی شاهرود کشت شدند. نتایج بهدستآمده از تجزیه به عاملها بر پایه استخراج ریشههای مشخصه از طریق تجزیه به مولفههای اصلی بیانگر کفایت پنج عامل مستقل از هم برای شانزده صفت اندازهگیریشده بود که در مجموع 18/89 درصد از تنوع کل دادهها را تبیین کردند. عاملها با توجه به مهمترین صفاتی که در بر گرفتند به ترتیب با عنوان عامل ویژگیهای ظاهری بوته و بلال، عامل مرتبط با عملکرد دانه، عامل نوع (تیپ) بلال، عامل اندازه بلال و عامل عملکرد اقتصادی نام گرفتند. عاملهای اول و دوم در مجموع 8/51 درصد از تغییرپذیریهای دادهها را شامل شدند و دورگ BC666 که از نظر این دو عامل دارای بیشترین عملکرد و اجزای عملکرد و ویژگیهای ارتفاع متوسط بود، به عنوان دورگ برتر معرفی شد. تجزیه خوشهای با روش حداقل واریانس Ward ،دورگها را در چهار گروه قرار داد. محاسبه میانگین صفات گروهها و تفاوت آنها از میانگین کل دورگها نشان داد که دورگهای گروه اول که شامل چهار دورگ ZP434 ،CISKO، BC666 و KOSS444 بود از نظر بسیاری از صفات مورد ارزیابی از جمله عملکرد و اجزای عملکرد دانه ارزش بالاتری نسبت به دیگر گروهها دارند و میتوانند به عنوان دورگهای پرمحصول مورد توجه قرار گیرند. تجزیه تابع تشخیص به روش خطی فیشر با فرض وجود چهار گروه ناشی از تجزیه خوشهای، دورگهای مورد ارزیابی را باردیگر در چهار گروه دستهبندی کرد و نشان داد که درستی گروهبندی ناشی از تجزیه خوشهای 94 درصد بود. تجزیه واریانس چندمتغیره با آماره ویلکسلامبدا نیز تفاوت معنیداری را بین چهار گروه بهدستآمده نشان داد. در مجموع نتایج به دست آمده از این ارزیابی بیانگر آن بود که تنوع بسیار زیادی در بین دورگهای ذرت ارزیابیشده وجود دارد و چهار دورگ ZP434 ،CISKO ،BC666 و KOSS444 به عنوان دورگهای پرمحصول برای کشت در شرایط آب و هوایی همانند شهرستان شاهرود پیشنهاد شدند.

Keywords:

تجزیه به عاملها , تجزیه تابع تشخیص , تجزیه خوشه ای , تجزیه واریانس چندمتغیره , دورگه ای ذرت