کاربرد سفالگری در تزیینات فضای شهری دوره صفوی

هنر سفالگری که بیش از همه در تزیینات داخلی منازل و جهت رفاه در خوردن و آشامیدن در سرزمین ایران، و به طور خاص بناهای مذهبی و ممالک زیر سلطه پادشان بکار گرفته شده، همانند کاشیکاری دارای ویژگی های خاصی است. هنر و یا بهتر گفته شود صنعت سفالگری در دوره صفویه به بالاترین درجه اعتبار رسید. در عصر ساسانیان هنر و صنعت دوره هخامنشیان مانند سایر رشته های هنری ادامه پیدا کرد، و ساخت سفالینه های زمان هخامنشیان با همان شیوه و با لعاب ضخیم تر رایج گردید. تاریخچه تولید سفال در ایران به هزاران سال قبل مربوط می شود. و تقریبا با ساخت کاشی همزمان بوده است. از کاشی و سفال برای بهداشت و پاکیزگی و البته زیبایی از زمان های قدیم استفاده می کردند و در ایران نیز معمول بوده است . برای شکل دادن کاشی به روش سنتی در ایران از قالب چوبی استفاده می شد. به این صورت که گل مورد نظر را در داخل قالب می ریختند و آن را مسطح می کردند و چون پس از خارج کردن آن از قالب هنوز استحکام مورد نظر را نداشته، آن را در داخل قالب مخصوص دیگری می ریختند که درب آن به صورت سنبه بوده و به وسیله چند ضربه چکشی کاشی فشرده شده و محکم می شد و سپس آن را داخل کوره قرار می دادند و سپس لعاب کاری می کردند. در این مقاله انواع کاشی و نحوه ساخت و مواد اولیه آنها آمده است. عده ای ریشه سفال را در صنعت سبدبافی می دانند و معتقدند برای نخستین بار گل های اندودکننده کف سبدهای گیاهی پس از خشک شدن و یا قرار گرفتن در آتش و سوختن چوب های سبد، الهام بخش سفال سازی بوده است. عامل پیدایش صنعت سفال سازی هر چه باشد در این مورد شکی نیست که سفال های نخستین دست ساز و خشن و ماده چسبندگی آنها شن و گیاهان خرد شده بود است. در حدود 10 هزار سال پیش که انسان های ساکن بین النهرین زندگی غار نشینی و دوران جمع آوری غذا را پشت سرگذارده و به دوران تولید غذا شروع کرده و در پهنه دشت به صورت اجتماعات اولیه کشاورزی مستقر شده بودند، تمدنی را به وجود آوردند که از مشخصات آن ساخت سفال های ظریف و زیبای نخودی و قرمز رنگ است. این تمدن همراه با ویژگی های دیگر آن در این منطقه شکوفا شد و به تدریج در دنیای پیش از تاریخ در منطقه وسیعی گسترش یافت . آثار و بقایای این نوع سفال از شرق دریای مدیترانه تا دره رود سند در حفاری های باستان شناسی در مناطق باستانی آشکار شده است.

Keywords:

تزیینات , سفالگری , گرافیک محیطی , عمومی , صفوی