مطالعه امکان پیاده سازی مدل توسعه حمل و نقل محور در پهنه های ایستگاهی متروی تهران

امروزه به منظور استفاده بهینه و یکپارچه از اراضی و زمین های اطراف ایستگاه های مترو و نیز ارتقای سطح بهره وری سامانه های حمل و نقل درون شهری رویکرد استفاده از مدل توسعه حمل و نقل محور بسیار مد نظر محققان مدیریت شهری قرار گرفته است. در این مدل بمنظور جهت دادن به تحولات به منظور توسعه شهری می توان از استراتژی های خوشه بندی ارایه شده برای سامان دهی به محیط های شهری پیرامون ایستگاه های حمل و نقل عمومی نظیر مترو یا LRT بهره گرفت که در نتیجه آن امکان ایجاد تنوع کاربری در نقاط پر تراکم شهر و شرایط مطلوبتر برای عابران پیاده و دوچرخه سوارها فراهم می شود. با وجود تعاریف و تفاسیر نسبتا یکسان از TOD به نظر می رسد با توجه به زمینه های کاربری این مدل، تفاوت های مشهودی در شیوه پیاده سازی انواع مختلف آن وجود دارد. از طرفی عملکرد و دامنه تاثیرات TOD بسته به زمینه های شهری و نوع فضای کاربری، متنوع و اجرای آن متفاوت است که این خود می تواند انگیزه ای برای کمک به ارایه خطوط راهنما برای تنظیم سیاستهای مدیریتی و توسعه شهری باشد. طی سالهای اخیر مباحث مرتبط با TOD به عنوان یک رویکرد نوین در توسعه شهری کانون توجه محافل علمی ایران بوده و در تحقیقات زیادی نیز مورد استفاده قرار گرفته است اماعلی رغم این رهیافت ها، در خصوص گونه شناسی و انواع زمینه های کاربری TOD و نیز توسعه شهری بر مبنای سنخ شناسی های آن مطالعات یکپارچه ای صورت نگرفته است از این رو این مقاله درصدد آن است که با بیان شکاف میان وضع موجود در مناطق ایستگاهی متروی شهر تهران به ترسیم شرایط مطلوب براساس جانمایی هر یک از ایستگاه ها به عنوان یک نود عملیاتی در فضای شهری بپردازد در این تحقیق با بهره گیری از مدل نود مکانی که در سال 1999 بوسیله برتولینی معرفی شد؛ کوشش می شود ارکان توسعه شهری با محوریت حمل و نقل نمایش داده شود. شایان ذکر است در این مقاله محققان به بیان بعد سومی از TOD تحت عنوان مبنا و اساس توسعه برای گسترش حمل و نقل پرداخته اند که از آن در ادبیات TOD عمدتا تحت عنوان شالوده و محور یاد می شود؛ که از آن برای تعیین کمی میزان جهت گیری و تاثیرگذاری هر یک از ارکان و اجزای TOD در توسعه حمل و نقل با توجه به وزن هر یک مورد استفاده می گردد. همچنین در این مقاله تلاش بر آن است که با استفاده از مطالعات تطبیقی به بررسی برخی از شاخص های اصلی توسعه شهری در حوزه TOD با توجه به ادبیات بین المللی رشته از علم که البته بیشترین تناسب را با شرایط جغرافیایی و جمعیتی شهر تهران داشته باشد، پرداخته شود و در نهایت از طریق تعیین مقدار کمی نشانگرهای مزبور به طبقه بندی ایستگاه های مترو در پهنه شهر تهران پرداخته می شود. در این مقاله با استفاده از الگوهای موجود در ادبیات تحقیق شش پهنه اصلی ایستگاه های مترو در شهر تهران به تصویر کشیده شده که می تواند در زمینه های خاص مدیریت شهری مورد استفاده طراحان، سیاستگذاران و برنامه ریزان محلی در ملاحظات برنامه ریزی توسعه شهری شهری قرار گیرد

Keywords:

توسعه حمل و نقل محور , سنخ شناسی TOD , اراضی اطراف ایستگاه های مترو , مدل مبتنی بر محل استقرار هر ایستگاه مترو