بررسی رابطه علی بین متغیرهای روانی اجتماعی موثر (معلم، کنترل ادراک شده و باورهای انگیزشی) بر تفکر خلاق کودکان

از میان مدلها و نظریات متعددی که امروزه پیرامون تفکرخلاق ارائه می شود، مدلهایی که رویکرد شناختی - اجتماعی دارند اهمیت آموزشی و تعلیم و تربیتی بیشتری دارند (آیزنگ، 1994، هنسی، 2001، کرافت،2002) . بویژه مدل آمابیل (1996) با توجه به نقشی که به عوامل محیطی، اجتماعی و شخصیتی در پرورش تفکر خلاق می دهد، قابلیت کاربرد بیشتری در نظام آموزشی دارد. در این راستا پژوهش حاضر بر مبنای نظریه سیستمی آمابیل مدل سلسله مراتبی از متغیرهای کنترل ادراک شده و باورهای انگیزشی بعنوان متغیرهای میانجی بین عوامل محیطی (تأیید خود استقلالی توسط معلم) و تفکر خلاق در کودکان را مورد بررسی قرار داده است که براساس آن تأیید معلم متغیر برون زاد، کنترل ادراک شده با ده بعد متغیر واسطه اول، باورهای انگیزشی با دو بعد متغیر واسطه دوم و خلاقیت متغیر درون زاد است. شرکت کنندگان این پژوهش 294 دانش پسر کلاس پنجم مقطع ابتدایی شهرستان شیراز بودند که به شیوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. این گروه به وسیله 4 پرسشنامه جو یادگیری، ادراک کنترل دانش آموز، خودگردانی تحصیلی دانش آموز و سنجش عملیاتی خلاقیت آمابیل مورد ارزشیابی قرار گرفتند. پایایی ابزارها به روش آلفای کرونباخ و روایی ان به روش همسانی درونی و تحلیل عوامل مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاکی از آن بود که تأیید خود استقلالی توسط معلم هم از طریق متغیرهای واسطه ای اول و دوم و هم بطور مستقیم تفکر خلاق را متأثر می سازند اثرات غیر مستقیم معلم از طریق باورهای راهبردی تلاش، توانایی، دیگران، عوامل ناشناخته و باور ظرفیتی تلاش، و در متغیر باورهای انگیزشی در متغیرهای خوداستقلالی قابل توجه بود. همچنین در این پژوهش باورهای انگیزشی خوداستقلالی دارای قدرت پیش بینی کنندگی مثبت و معنادار و باورهای انگیزشی کنترلی قدرت پیش بینی کنندگی منفی و معنادار برخلاقیت داشتند. جزئیات نتایج در اصل مقاله مورد بررسی و تحلیل قرا رگرفته اند. لیکن یافته های بدست آمده در این پژوهش حاکی از اهمیت رفتار معلم در کلاس درس چه از طریق عوامل شخصیتی و چه بطور مستقیم بر تفکر خلاق کودکان بود.

Keywords:

خلاقیت , باورهای انگیزشی , کنترل ادراک شده , تأیید خوداستقلالی توسط معلم