بررسی نماد ابریق در سفالینه های سامانی نیشابور

گروهی سفالینه لعاب دار با زمینه سفید از هنر سامانی در نیشابور به دست آمده که ابریقی در مرکز آنها نقش شده است و با کتیبه و نقوش گیاهی تکمیل یافته اند. جنبه های نمادین این نقوش، فرهنگ و هنر سامانی را بیش از پیش نمایان می کنند. چه عواملی باعث شده است تا ابریق در سفالینه های سامانی نقش گردد و چرا در نقوش سفالینه های سامانی ( که به طور عمده در نیشابور تولید شده اند) شاهد استفاده تنها یک عنصر بی جان، عاری از جنبه های روایت گری و ترکیب بندی های پیچیده رایج می باشیم پژوهش حاضر به روش تحلیلی و تاریخی انجام گرفته است و روش گردآوری اطلاعات در آن به روش کتابخانه ای می باشد. نتایج نشان می دهد حضور نقش ابریق، نگاهی تازه به هستی را بیان می کند، نگاهی که زاییده ادبیات ساده و پر محتوای آن دوره می باشد. نگاهی که انسان را محور هستی نمی داند و هستی را گسترده تر از انسان بررسی می کند. ابریق نمادی از پاکی است با مظروف آب و شراب، نمادی از عشق. نقش گیاهی، ساده شده گیاهان مهم بومی منطقه است. نوشتار کلمه الیمن در کنار انتقال مستقیم مفهوم نیکبختی و سعادت، نیروی خیر را در خود نهفته می دارند. چون در برخی موارد خوانایی آنها اهمیت ندارد. این نقوش توامان رویکردی ایرانی، اسلامی، عرفانی، ادبی و اجتماعی را در خود جای داده و باز نمود جهان بینی آزاد و پذیرنده همه نحله ها در دوره سامانی است. نقوش سفالینه ها از موضوعات بزمی و رزمی آثار هنری فراتر رفته، در کنار تغذیه جسم به پرورش روح نیز توجه دارند به همین دلیل به مرحله عمیق تری از روح و احساسات انسانی اشاره می کنند.

Keywords:

ابریق , نماد , سفالینه , سامانی , نیشابور