مدیریت خشم در اخلاق اسلامی

غضب یکی از غرایز انسانی است و بهره های فراوانی برای انسان دارد و در دفاع از هویت و باورها و فرهنگ او نقش مهمی ایفا میکند. در واقع انسانها را میتوان در مورد این حالت نفسانی، به سه گروه تقسیم کرد:دسته اول: انسانهایی که در هنگام غضب افراط میکنند و از حد و مرز ایمان بیرون میروند. این گونه اشخاص همواره گرفتار اعمال ناپسند خود هستند و بسا که پشیمانی هم سودی به حالشان نخواهد داشت. دسته دوم: افرادی هستند که اساسا خشمگین نمیشوند و اصلا قوه غضبیه خود را به کار نمیگیرند و در جاهایی که حتی شرع و عقل هم برای آنان خشم را لازم دانسته است، به هیچ وجه حرکتی ندارند. اینان نه تنها عملی ناپسند انجام میدهند، بلکه از افراد عصبانی بدترند و افرادی بی غیرت و بیهویت تلقی میشوند.دسته سوم: کسانی که براساس کمال وجودی خود هرگاه خشمگین شوند، از مرز اعتدال خارج نمیشوند. اینان با ایمان راسخ و اعتماد به نفسی که دارند، هنگام بروز حالت خشم بر وجودشان تسلط کامل دارند و تمام اعضا و جوارح آنان تحت فرمان عقل و ایمانشان قرار دارد.غرایز انسانی همانند موتور محرک است که انسان را گاهی همانند طوفان و تندباد چنان به حرکت درمیآورد که اگر مراقبتی صورت نگیرد، خسارتهای جبران ناپذیری درپی خواهد داشت؛ اما همین محرکها اگر به وسیله ایمان و باورهای قلبی و ارتباط با انسانهای کامل تعدیل و کنترل شود، از عواقب ناشایست به دور خواهند ماند. در این مقاله مهارتهای مدیریت این غریزه از منظر اسلام مورد توجه قرار گرفته است.

Keywords:

غریزه , غضب , خشم , کظم , غیظ