شناخت و بررسی نمادها و تزیینات بکار رفته در محراب مساجد دوره صفوی

مسجد به عنوان یکی از مهمترین تجلیات اعتقادی،فرهنگی و هنری مسلمانان از آغاز اسلام تا دوره معاصر محسوب می شود و درباره اهمیت آن آیات و احادیث بسیار آمده است. مسجد در عین حال یکی از جایگاه های اصلی هنرنمایی هنرمندان اسلامی است و برجسته ترین هنرهای وابسته به معماری چون کاشیکاری، گچبری، مقرنس کاری، گره سازی و...در این اماکن مقدس تجلی یافته است. در ادوار مختلف به خصوص در عهد صفوی اسلام نقش موثری در توسعه و تکامل هنرها داشت. هنرمندان متفکر دوران اسلامی از همان ابتدا به اهمیت نمادگرایی و زیبایی شناسی نقوش پی بردند و بر همین اساس با کاربرد آنها، این نقوش را به یکی از عناصر اصلی تزیینی دوره ی اسلامی تبدیل کردند. محراب تجلیگاه کامل هنرهای مختلف اسلامی چون کاشیکاری، گچبری، مقرنس کاری ،خطاطی و ... می باشد. لذا هدف از این مقاله بررسی و دسته بندی تزیینات بکار رفته در محراب مساجد جامع دوره صفوی میباشد. روش مورد استفاده در این مقاله روش توصیفی تحلیلی بوده و جمع آوری اطلاعات از طریق اسناد کتابخانه ای و متنی جمع آوری شده است. ضمن معرفی تحقیقات مختلف بکاررفته در مساجد با بررسی نمونه موردی شامل مسجد جامع ساوه، مسجد جامع سرایان، مسجد شیخ لطف االله، مسجد عجب شیر و مسجد حکیم اصفهان به بررسی و دسته بندی تزیینات و نمادهای به کار رفته در محراب هر کدام از این مساجد می پردازیم نتایج نشان میدهد که تزیین محراب مساجد دوره صفوی خطوط تزیینی عموما خط کوفی بنایی و ثلث و جنس محراب گچی و کاشیکاری و آجری است که به دلیل جنبه روحانی و مذهبی و همچنین وجود اساتید این خطوط مورد توجه و مورد استفاده قرار گرفته است.

Keywords:

دوره صفوی , نمادها , تزیینات , محراب , مساجد