بررسی تاثیر اقتصاد متکی به نفت بر رشد بی رویه ی شهرها در ایران

پس از کشف اولین چاه نفت در ایران رویه ی اقتصاد کلان کشور به مرور، کاملا دگرگون شد. منابع درآمدی جدید، شکل مدیریت سیاسی ایران را تغییر داد. این دیده در تاریخ کشورمان به شکل فرآیندی که از تغییر منابع درآمدی آغاز شده و با تغییر در نوع مدیریت سیاسی، منجر به فرم دهی به کالبد پهنه ی سرزمینی ایران شد. سرمایه به شهرها سرازیر شد و ارتباط شهر و روستا کم رنگ شد. تمرکز سرمایه های ناشی از نفت از یکسو و کاهش نقش روستا در امر تولید از سوی دیگر، منجر به شکل گیری فاصله ی زیاد سرانه ی درآمدی میان شهر و روشتا شد. شهرنشینی لجام گسیخته و فارغ از تولید ایجاد شد. در این مقاله به بررسی این کنش و واکنش ها از طریق مقایسه ی روندهای سینوسی تغییرات درآمدهای منابع نفتی و میزان صدور پروانه های ساختمانی در طی سال های 1369 تا 1393 پرداخته شده است. در نهایت با تحلیل آن و همچنین نمودارهایی از آن قسم، مثل مقایسه ی درآمدهای نفتی در دولت های مختلف و میزان حاشیه نشینی در آن ها نتیجه ای که حاصل شد؛ وجود رابطه ی معناداری میان صعود و نزول درآمدهای نفتی و افزایش و کاهش رشد کالبدی شهرها و نیز افزایش و کاهش میزان حاشیه نشینی در کشور نشان داده شد. در این پژوهش از اطلاعات کتابخانه ای در بررسی های تاریخی و تحلیلی استفاده شد. هدف از این بررسی ها، شکل گیری یک نگاه انتقادگر جهت شناسایی نقاط ضعف در مدیریت کلان کشور و نیز متاثر از آن مدیریت شهری در زمینه مدیریت سیاسی فضا و برنامه ریزی برای شکل دادن به کالبد شهرهای امروزی است.