مدلسازی عوامل موثربر روند تغییرات طولی تومور مارکر CEA در بیماران مبتلا به سرطان پستان با استفاده از مدلخطی با اثرات آمیخته

سابقه و هدف: سرطان پستان حدود یک سوم سرطان های زنان را تشکیل می دهد و بیش ترین مرگ ناشی از سرطان را در میان زنان دارد. در ایران، شیوع سرطان پستان در میان زنان در حال افزایش است و زنان ایرانی در مقایسه با زنان در کشورهای توسعه یافته، حداقل یک دهه زودتر به این بیماری دچار می شوند. لذا، مطالعات مرتبط با سیر این بیماری حایز اهمیت است. با وجود اینکه بروز موارد جدید ابتلا درحال افزایش است، میزان مرگ و میر ناشی از این بیماری رو به کاهش می باشد.این کاهش را می توان نتیجه دو عامل افزایش غربالگری (تشخیص زودرس) و استفاده از درمان های سیستماتیک (شیمی درمانی) دانست. برای تعیین شدت بیماری و نحوه درمان این بیماران، عوامل متعددی مانند اندازه تومور، درگیری غدد لنفاوی و نوع آسیب شناسی مورد ارزیابی قرار می گیرند. یکی از ابزارهای تعیین قدرت تهاجمی بیماری و تاثیر درمان های کمکی، وضعیت تومور مارکرها است. تومور مارکرها، پروتیین هایی قابل اندازه گیری و برگرفته از بافت سرطانی یا سرم بیمار هستند. تومور مارکرهای معمول عبارتند از:CA15.3 ، P53و CEA. با توجه به اهمیت تومور مارکرها، مطالعات اندکی در زمینه عوامل موثر بر روند تغییرات طولی این تومور مارکرها انجام شده است. بنابراین این مطالعه با هدف تعیین عوامل موثر بر روند تغییرات طولی مقادیر تومور مارکر CEA پس از جراحی در بیماران مبتلا به سرطان پستان انجام شده است. مواد و روش ها: پژوهش حاضر از نوع مطالعات گذشته نگر است. در این مطالعه اطلاعات مربوط به 107بیمار زن مراجعه کننده به مرکز تشخیصی درمانی شفای اهواز با تشخیص اولیه سرطان پستان که طی سال های 1393-1384 تحت عمل جراحی قرار گرفته بودند، در فرم جمع آوری اطلاعات ثبت شد. همچنین اطلاعات ناقص، وضعیت کنونی بیمار و یا زمان مرگ و یا از طریق تماس تلفنی با خانواده وی تا شهریور 1394تکمیل گردید. متغیرهای سن، متاستاز، وضعیت گیرنده استروژن، زمان اندازه گیری تومور مارکر بر حسب ماه و مقادیر تومور مارکرCEA در طول زمان پس از جراحی تا خاتمه ی مطالعه مورد بررسی قرار گرفتند. به دلیل وجود همبستگی بین اندازه های تکراری از هر فرد در بررسی روند بیماری، برازش مدل های رگرسیون معمولی مناسب نیست. بنابراین از مدل آمیخته خطی در حضور اثر تصادفی زمان، برای بررسی روند تغییرات تومور مارکر CEAو عوامل موثر بر آن استفاده گردید. تمامی مراحل تجزیه و تحلیل داده ها در نرم افزار R3.4.3 انجام شد. سطح معنی داری آزمون ها 0/05 در نظر گرفته شد. یافته ها: میانگین و انحراف معیار سنی بیماران به ترتیب برابر با 46/10 و 9/73 سال، با دامنه تغییرات 27 تا 66 سال است. در مدت پیگیری بیماران مقادیر تومور مارکر CEA روند صعودی معناداری را نشان می دهد (0/018 = P-value؛ 0/014 = β). همچنین افزایش سن، گیرنده استروژن و بروز متاستاز در افراد، مقادیر طولی تومور مارکر را افزایش می دهد. نتیجه گیری: با توجه به هدف پژوهش و ساختار داده ها، توصیف پیشرفت تومور مارکر به عنوان تابعی از عوامل خطر و چگونگی (میزان) تاثیر عوامل خطر بر پیشرفت مقادیر CEA، با استفاده از مدل آمیخته خطی با اثرات آمیخته امکان پذیر است.

Keywords:

سرطان پستان , تومور مارکر CEA , تغییرات طولی , مدل خطی با اثرات آمیخته