ارایه یک شاخص خشکسالی مبتنی بر رطوبت خاک حاصل از سیستم جهانی تلفیق اطلاعات زمینی GLDAS-SMDI در محدوده ایران مرکزی

در سال های اخیر مقوله های خشکسالی به یک معضل جهانی به ویزه در مناطق خشک و نیمه خشک جهان تبدیل شده است. بدون شک شناسایی و پایش خشکسالی را می توان گامی مهم در جهت مبارزه و کاهش خسارات ناشی از آن دانست. رطوبت خاک و تغییرات زمانی و مکانی آن یکی از مهم ترین متغیرهای محیطی است که به دلیل اندازه گیری های دشوار، پرهزینه و وقت گیر میدانی، تاکنون به طور گسترده در شاخص های خشکسالی استفاده نشده است. در سال های اخیر با رشد فزاینده پایگاه های داده جهانی مبتنی بر برآوردهای ماهواره ای و همچنین افزایش توانایی های سخت افزاری و نرم افزاری در مدلسازی فرایندهای پیچیده حاکم بر بیلان آب در سطح زمین، کوشش زیادی به منظور استفاده مناسب از این ابزارهای نوین جهت کاهش مشکلات موجود در این زمینه به عمل آمده است تحقیق حاضر یک روش جدید برای پایش سیر تکاملی و شدت خشکسالی با شاخص خشکسالی مبتنی بر رطوبت خاک حاصل از سیستم جهانی تلفیق اطلاعات زمینی GLDAS-SMDI ارایه می دهد. شاخص فوق براساس این واقعیت استوار است که رطوبت خاک، فراسنجی تعیین کنده در بسیاری از فرایندهای پیچیده زیست محیطی محسوب می گردد. که نقش مهمی در وقوع خشکسالی دارد در این تحقیق از خروجی رطوبت خاک حاصل از سیستم جهانی تلفیق اطلاعات زمینی جهت تهیه نقشه توزیع مکانی خشکسالی در طی دوره آماری 2001-2004 در محدوده ایران مرکزی استفاده شده است. ارزیابی دقت این شاخص با استفاده از معیارهای ارزیابی R و RMSE در مقایسه با نقشه توزیع مکانی خشکسالی مبتنی بر شاخص SPI حاصل از داده های بارش ماهانه 50 ایستگاه سینوپتیک انجام گرفته است نتایج حاصل از برداشت معیارای ارزیابی نشان داد که شدت خشکسالی برآورد شده به وسیله شاخص GLDAS-SMDI از همبستگی معنی داری با نقشه شدت خشکسالی SPI در سطح اطمینان 95% برخوردار بوده است. از این رو شاخص خشکسالی GLDAS-SMDI به خوبی می تواند در سیتسم های هشدار سریع خشکسالی مورد استفاده قرار گیرد.

Keywords:

پایش خشکسالی , رطوبت خاک , سیستم جهانی تلفیق اطلاعات زمینی , شاخص GLDAS-SMDI ایران مرکزی