فرسایش توده ای ساحل رودخانه، تخریب اراضی و پیامدهای آن

فرسایش سواحل آبراهه های جریان باعث خسارت به اراضی مستعد کشاورزی، تاسیسات مجاور و عرض شدن آبراهه جریان می شود. فرایند فرسایش توده ای ساحل رودخانه عاملی جهت انتقال احجام بزرگ رسوبات همراه با پیامدهای رسوب گذاری در پایین دست یک سیستم رودخانه بوده و مسئله مهمی در مدیریت رودخانه می باشد. رسوبات حاصل از فرسایش سواحل در برخی مواقع درصد قابل توجهی از مجموعه کل رسوبات انتقالی توسط جریان رودخانه (تا 80 درصد)، را شامل می شوند. در این تحقیق به منظور مطالعه پدیده فوق در ایران، قسمتهای مختلفی از سواحل رودخانه های کرج، کردان، کارون، کرخه، کرخه نور و روفایه مورد بررسی قرار گرفت. مطابق مطالعات صحرایی، سالانه حجم وسیعی از اراضی مجاور سواحل رودخانه های موجود در کشور بر اثر فرسایش به طرق گوناگون و به ویژه فرسایش توده ای وارد جریان رودخانه شده و همراه با جریان به سمت پائین دست حمل می گردند. رسوبات مزبور در نهایت با ته نشینی در مخازن سدها، موجب کاهش حجم مفید مخازن سدها و آسیب دیدگی تجهیزات نیروگاه های برقابی شده و یا در محل دهانه آبگیر بندهای انحرافی تجمع یافته و موجب انسداد دریچه های شبکه های آبیاری می شوند. نظر به اینکه خصوصیات ترک کششی از پارامترهای مهم در تعیین شکل هندی سواحل بوده و در آنالیز پایداری سواحل در برابر گسیختگی موثر می باشند، بر اساس مشاهدات صحرائی در کلیه رودخانه های مورد بررسی، در خاکهای ریزدانه ای که ذرات چسبنده رس حداکثر 10 تا 20 درصد وزنی مصالح تشکیل دهنده ساحل را تشکیل دهند، توسعه ترک کششی با تغییرات شرایط رطوبتی خاک و وقوع فرسایش توده ای محتمل می باشد.

Keywords:

فرسایش توده ای , تخریب , ساحل رودخانه , گسیختگی طاقی شکل , گسیختگی صفحه ای