واکاوی الگوی امتناع نظریه جامعه شناسی و علوم اجتماعی اسلامی در ایران

ساختار درونی علوم اجتماعی، زمینه ها و لوازم اجتماعی که در آن امکان بروز یافتند، از مسایلی استکه در دهه های اخیر توجه بسیاری را متوجه خود کرده است. در این میان، برخی با توجه بهتفاوت ها و مشابهت هایی که علوم اجتماعی در سیر تحول خود در داخل و در قیاس با سایر جوامع داشته، به نحوی طرح مسیله کردند که جریان اصلی را متوجه ملزومات شکل گیری و رشد جامعه شناسی در ایران کنند. دو الگویی که در مقاله حاضر مورد توجه قرار گرفته، یکی، رویکرد قابل به امتناع نظریه جامعه شناختی است که در برخی محافل علمی مورد توجه قرار گرفته و دیگری، الگوی علوم اجتماعی اسلامی است. به نظر می رسد، این دو الگو نیازمند بحث و بررسی است، اما تا به حال مواجهه با آنها عمدتا رد یا انکار بوده است. هرگونه بسط یا گشایش تیوریک در حوزه جامعه شناسی نیازمند دقت بخشیدن به دعوی امتناع نظریه جامعه شناسی یا علوم اجتماعی اسلامی است. در این تحقیق با استفاده از تکنیک مصاحبه نیمه ساخت یافته و روش اسنادی، ابتدا اصول این نظریه و همچنین دلایل و مستندات ارایه شده برای آن بررسی شده و وضعیت امتناع نظریه جامعه شناسی در مقایسه با علوم اجتماعی اسلامی با توجه به انگیزه ها و دلایل مدافعان و منتقدان واکاوی شده است. نتایج حاکی از آن ست که صحبت از وضعیت امتناع به مثابه آسیب علوم اجتماعی در ایران، به معنای حکم قطعی و صادر شده مرگ علوم اجتماعی و یا از بین رفتن هرگونه امکان اندیشه جامعه شناختی نیست، بلکه به معنای مشخصی به کاربرده شده است. همچنین بررسی مباحث مربوط به علوم اجتماعی اسلامی نشان می دهد، علاوه بر عدم ارایه جزییات لازم، ملزومات و اقتضایات علم مورد توجه قرار نگرفته است.

Keywords:

آسیب شناسی نظری , امتناع اندیشه جامعه شناختی , علوم اجتماعی اسلامی , نظریه پردازی , نظریه جامعه شناختی