بررسی سیر تحول برنامه ریزی فضایی و همکاری مردمی در افزایش راندمان کاریزها و آب های زیر زمینی

از دیرباز کمبود بارندگی در فلات ایران، کشاورزان را مجبور به چاره اندیشی برای تامین آب از راه های مختلف نموده و آب همیشه یک عنصر مهم و هویت بخش برای شهرها و روستاهای ایران بوده است. کاریز یا قنات در شهرهای فلات نسبتا خشک ایران از دستاوردهای مهم تاریخی بشمار می رود و نقش بسیار مهمی در تشکیل شهرها و روستاهای ایران داشته، از جمله تهران به خاطر سطح آب های زیر زمینی و شیب مناسب، در گذشته از این تکنولوژی بسیار بهره برده است. برنامه ریزی فضایی سرزمین، ارزیابی نظام مند عوامل طبیعی ، اجتماعی و اقتصادی به منظور کمک در انتخاب گزینه های مناسب برای افزایش و پایداری توان سرزمینی است. در طرح های برنامه ریزی سرزمین کارکرد جمعیت و منابع طبیعتی از مهمترین مفاهیم در موفقیت اجرای یک برنامه ریزی فضایی است. در شرایطی که محدودیت منتابع آبی چالش بزرگی فراروی یک سرزمین قرار می دهد اهمیت برنامه ریزی و سیاست گزاری بر مبنای طرح های آمایشی در تلفیق با نگرش جامع به منابع ابی حائز اهمیت است. از طرفی مفاهیمی چون افزا یش وجاهت اجتماعی طرح های تهیه شده، اجماع بر روی اجرای طرح های برنامه ریزی فضایی و مکانیسم های ضروری اجرایی در گرو همکاری مردمی مردم در اینگونه طرح هاست. استفاده از تجارب موفق گذشتگان در همکاری مردم در تامین، تقسیم و بهره برداری و نگهداری از منابع آبهای زیرزمینی از طریق مکانیسمی همانند کاریز ها می تواند راهگشای اساسی در موفقیت اینگونه طرح ها باشد. در مقاله حاضر به بررسی اجمالی سیر تاریخی همکاری مردمی در در افزایش راندمان کاریزها و مدیریت منابع آب های زیرزمینی و نظام های متکامل در این خصوص پرداخته شده است.

Keywords:

برنامه ریزی فضایی سرزمین , همکاری مردم , کاریز , افزایش راندمان , منابع آب زیر زمینی , قنات