بررسی جادوی مجاورت در اشعار کودکانه ناصرکشاورز و شکوه قاسم نیا

ادبیات کودک به سبب مخاطب خاص خود ویژگیهای متمایزتر و برجستهتری نسبت به دیگر انواع ادبی دارد. عمده ویژگی های تمایزبخش ادبیات کودک را میتوان در شکلمدار بودن آن جست. یکی از مهمترین عناصر شکلگرایی ادبیات کودک و بهویژه شعر کودک عاملموسیقایی (استفاده از توازنهای آوایی کلام) است. عامل موسیقی در شعر کودک چنان قوی است که هم موجب لذت شنونده (کودک) شده و هم در انتقال و القای موثر معنا و مفهوم متن تاثیر شگرف دارد؛ طوریکه مخاطب با جادوی موسیقی کلام به معنای تک تک کلمات و معنای موجود حاصل از همنشینی آنها توجه نمیکند. شفیعی کدکنی از این مسئله با عنوان جادوی مجاورت نام میبرد. جادوی مجاورت یکی از موثرترین روش های بلاغی است که با موسیقی کلام بر مخاطب تاثیر گذاشته و معنا را به شکل موثرتری منتقل میکند. در تحقیق حاضر جادوی مجاورت در شعرکودک بررسی شده است. نگارنده در این مقاله در پی پاسخ به این سوال است که شاعران کودکانه سرا چگونه از جادوی مجاورت استفاده کرده اند ! روش این تحقیق برمبنای الگوی نظم در کتاب از زبان شناسی به ادبیات (2) اثر کوروش صفوی انجام یافته است. بررسی های به عمل آمده، نشانگر این موضوع است که شاعران کودکانه سرا در اشعارشان از انواع توازن های موسیقایی بهره برده اند، اما این بهره گیری به صورت یکسان نیست؛یکی از توازن هایی که در اشعارکودک بسیار دیده میشود،توازن آوایی است که به شکل های گوناگون بروز یافته. توازن واژگانی نیز در این اشعار بسامد بالایی دارد که شاعران عمدتا از طریق قافیه پردازی از آن بهره گرفته اند. توازن نحوی نیز از طریق دوعامل تکرارساخت و همنشین سازی نقشی در این اشعار نمود پیدا کرده اند

Keywords:

جادوی مجاورت , شعرکودک , بلاغت , فرمالیسم , توازن موسیقایی