ارزیابی گوناگونی و ساختار ژنتیکی برخی توده های بومی گل محمدی با استفاده از نشانگرهای ISSR و RAPD

گل محمدی (Rosa damascena)، یکی از مهمترین گونه های رز و از قدیمیترین گیاهان دارویی و معطر جهان است. تکثیر این گیاه از طریق غیرجنسی است، با این وجود، به دلیل تنوع در بوته های مادری اولیه، این سوال مطرح است که آیا توده های کشت شونده این گیاه در ایران، همه کلون هستند یا دارای تنوع ژنتیکی نیز میباشند در این تحقیق، تنوع و ساختار ژنتیکی 6 توده گل محمدی از استان کاشان (برزوک، نیاسر، آذران، کلپه، خیرآباد و آهسته) و یک توده از همدان (بهار)، در مجموع 54 گیاه، به وسیله 9 نشانگر ISSR و 9 نشانگر RAPD مورد پیمایش ژنتیکی قرار گرفتند. آغازگرهای ISSR در مجموع77 باند تولید کردند که 61 باند چندشکل ( (%79 بودند. آغازگرهای RAPD نیز 81 باند تولید کردند که 54 باند چندشکل (%66) بودند. تجزیه خوشهای نمونه های گل محمدی 54) گیاه) را به 8 گروه تقسیم نمود. تنوع درون توده ها با استفاده از میانگین شاخص تنوع ژنی نی (h) و شاخص اطلاعاتی شانون (I) با نرم افزار POPGENE مورد بررسی قرار گرفت. بیشترین تنوع ژنتیکی در توده همدان h=0/13 ) و(I=0/19 و کمترین در توده آذران h=0/07) و(I=0/10 مشاهده شد. میانگین نسبت آللهای موثر (Ne ) به آللهای مشاهدهشده (Na) در میان کل توده ها برابر با 0/91 بود. همچنین برای بررسی تنوع ژنتیکی بین توده ها و واریانس مولکولی )AMOVA( از دو نرم افزار POPGENE و GENE ALEX استفاده شد. تمایز ژنتیکی نسبتا پایینی (Gst =0/11) در بین توده ها مشاهده شد. تنوع ژنتیکی درون توده ها نیز نسبتا پایین بود .(Hs =0/16) میزان جریان ژنی((Nm به دست آمده بین توده های گل محمدی مورد مطالعه 3/97 بود. در بررسی ساختار توده با استفاده از نرم افزار STRUCTURE، توده های گل محمدی مورد مطالعه به4 زیرگروه ژنتیکی تقسیم شدند. شاخصهای محاسبه شده در این پژوهش، نشان داد که با وجود تکثیر غیر جنسی گیاه در سالیان متمادی، یک میزان اندکی از تنوع ژنتیکی در توده ها مشاهده می شود.

Keywords:

رز , تنوع , نشانگر مولکولی , ساختار جمعیت