بررسی ارتباط صفات موثر بر ساقه روی و عملکرد ریشه در لاین های چغندرقند در کشت پاییزه

چکیده سابقه و هدف: با توجه به گرم شدن تدریجی کره زمین، در آینده پیش بینی می شود که کشت پاییزه چغندره جایگزین کشت بهاره شود اما کشت پاییزه چغندرقند در بسیاری از مناطق با خطر ساقه روی و گل دهی مواجه می باشد. اصلاح ارقام مقاوم به ساقه روی(بولتینگ) برای کشت پاییزه چغندرقند یکی از اهداف مهم به نژادگران است. وجود بیش از حد ساقه های گل دهنده موجب پایین آمدن درصد قند، عملکرد ریشه و خلوص شربت خام می شود. مواد و روش ها: به منظور تعیین مهمترین صفات موثر بر ساقه روی و عملکرد ریشه در ژنوتیپ های چغندرقند (درصد ساقه روی، درصد ساکارز، درصد نشت، درصد سبز شدن، وضعیت رشد، یکنواختی رشد، درصد تحمل به سرما، مساحت برگ، سطح ویژه برگ، ارتفاع ساقه گل دهنده، وزن کل ریشه، درصد وزن خشک، طول ریشه، قطر ریشه)، تعداد 47 لاین اصلاحی نیمه خواهری و 3 ژنوتیپ شاهد در طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی طرق مشهد، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی در سال زراعی 93-92 مورد ارزیابی قرار گرفتند. یافته ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر ژنوتیپ بر درصدساقه روی، درصد قند، وضعیت رشد، درصد تحمل به سرما، مساحت برگ، ارتفاع ساقه گل دهنده، وزن کل ریشه، طول و قطر ریشه در سطح 1 درصد معنی دار بود. نتایج همبستگی نشان داد که بالاترین همبستگی مثبت بین وزن کل ریشه و قطر ریشه (784/0) و بالاترین همبستگی منفی بین درصد ساقه روی و مساحت برگ (537/0-) وجود دارد. در تجزیه رگرسیون گام به گام مشخص شد که چهار صفت قطر ریشه، درصد مقاومت به سرما، وضعیت رشد و ارتفاع ساقه گل دهنده به طور معنی داری تغییرات عملکرد ریشه را توجیه می کنند. همچنین صفات مهم تعیین کننده ساقه روی، ارتفاع ساقه گل دهنده و مساحت برگ بودند که مساحت برگ اثر منفی بر ساقه روی داشت و صفات تعیین کننده درصد ساکارز، وزن خشک ریشه، ارتفاع ساقه-گلدهنده و وزن کل ریشه بودند که ارتفاع ساقه گل دهنده اثر منفی بر درصد ساکارز داشت. در تجزیه به عامل ها به روش مولفه های اصلی، کل صفات مورد مطالعه را به چهار عامل، عملکرد ریشه، ساقه روی، خصوصیات قندی و جوانه زنی تقسیم نمود که 88/70 درصد از تغییرات کل واریانس داده ها را توجیه می نماید. نتیجه گیری: اصلاح ارقام مقاوم به بولتینگ برای کشت پاییزه چغندرقند یکی ازاهداف مهم به نژادگران است. در کل با توجه به نتایج و ماهیت صفات می توان در تحقیقات آینده برای مقاومت به بولتینگ صفات جوانه زنی، بولتینگ، عملکرد کل و ساکارز برای بهتر شدن مطالعات بعدی بیشتر مورد توجه قرار داد. همچنین از صفات فیزیولوژیکی مقاومت به سرما نیز بهره برد. واژه های کلیدی: چغندرقند، ساقه روی، تجزیه به عامل ها، رگرسیون گام به گام، همبستگی

Keywords:

چغندرقند پاییزه , مقاومت به ساقه روی , تجزیه به عامل ها , رگرسیون گام به گام , همبستگی