تجزیه ژنتیکی عملکرد دانه ذرت و صفات فیزیولوژیکی وابسته به روش تلاقی دای آلل در شرایط نرمال و تنش خشکی

تنش خشکی یکی از مهم ترین تنش های محیطی در کشاورزی سراسر جهان است و بهبود عملکرد دانه تحت تنش خشکی یکی از اهداف مهم اصلاح نباتات است. در برنامه های اصلاحی، برای بهبود عملکرد دانه و صفات فیزیولوژیکی وابسته اطلاع از نحوه کنترل ژنتیکی و تجزیه وتحلیل گرافیکی آنها ضروری می باشد. به این منظور، آزمایشی با 6 اینبرد لاین ذرت و 15 هیبرید حاصل از ترکیب آنها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار و به طور جداگانه در دو رژیم رطوبتی شامل آبیاری بر اساس 90 و 140-130 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد دزفول در سال 1391 اجرا گردید. برآورد پارامترهای ژنتیکی به روش گرافیکی جینکز- هیمن نشان داد که در شرایط تنش برای صفات عملکرد دانه در بوته و کاروتنوئید و در شرایط نرمال برای صفات عملکرد دانه در بوته، کلروفیل کل، رطوبت نسبی برگ و وزن ریشه پارامتر D کوچک تر از پارامترهای H1 و H2 بود که نشان دهنده مهم تر بودن جز واریانس غالبیت نسبت به واریانس افزایشی در کنترل این صفات می باشد. بنابراین گزینش در نسل های در حال تفکیک، از موفقیت چندانی برخوردار نبوده، لذا باید گزینش را تا نسل های پیشرفته اصلاحی به تعویق انداخت. درحالی که بیشتر بودن پارامتر D از پارامترهای H1 و H2 برای صفات کلروفیل کل، رطوبت نسبی برگ و وزن ریشه در شرایط تنش نشان دهنده مهم تر بودن جز واریانس افزایشی نسبت به واریانس غیرافزایشی در کنترل این صفات می باشد و انتخاب در نسل های اولیه می تواند موفقیت آمیز باشد. بنابراین صفاتی مانند کلروفیل کل، رطوبت نسبی برگ و وزن ریشه می توانند برای انتخاب ژنوتیب های متحمل به خشکی و با عملکرد دانه بیشتر شاخص های قابل اطمینانی باشند. با استفاده از نمودار گرافیکی و موقعیت خطوط رگرسیون کوواریانس ردیف ها روی واریانس ردیف ها و نحوه پراکنش والدها چنین نتیجه گیری شد که در هر دو شرایط تنش و نرمال والد SD/17 برای صفات رطوبت نسبی برگ و وزن ریشه و والد SD/3 برای صفات عملکرد دانه و کلروفیل کل دارای بیشترین ژن های مغلوب و والد CML برای اکثر صفات دارای بیشترین ژن های غالب می باشند.

Keywords:

پارامترهای ژنتیکی , تنش خشکی , ذرت , کلروفیل , وزن ریشه