بررسی رویکرد محوریت مسجد جامع ساوه در شبکه کالبدی شهر ساوه

مسجد جامع ساوه یکی از قدیمی ترین مساجد ایران است که براساس اطلاعات باستان شناسی بر بنای باقی مانده از آتشکده ای در دوره ساسانیان، ساخته شده است. این مسجد به لحاظ معماری و ترکیب گنبدخانه و ایوان ها و صحن و در نهایت مناره ای که در بین دیگر مساجد ممتاز است، خود مطلب مستقل و قابل بررسی است. علاوه بر این تغییرات مختلفی که در دوره های پیش از اسلام، قرون چهارم و پنجم هجری، و دوره صفویان در بنای مسجد رخ داده است، مزیت شناخت و بررسی معماری این بنا را مضاعف می کند. در این مقاله به دنبال معرفی و شناخت تاریخچه معماری این مسجد هستیم که با نگاه زیباشناختی که حاصل از اندیشه معماری است به ابعاد و جلوه های این بنای تاریخی توجه می کنیم. این بنا که شامل گنبدخانه، دو ایوان، یک مناره، صحن، شبستان های متعدد و چندین محراب است مورد توجه قرار گرفته شده و هر کدام از آن ها به طور جداگانه بررسی شده است. روش تحقیق این مقاله، به صورت روش تفسیری تاریخی بوده و سپس با رویکرد تحلیلی به بررسی مسجد جامع ساوه از نظر کتیبه ها و نقوش و جایگاه این مسجد در میان مساجد ایران و همچنین ارتباط آن با مسجد انقلاب کنونی و بازار پرداخته شده است. در نهایت، علاوه بر دستیابی به اهداف تغییرات شکلی معمارانه در دوره های مختلف در بخش های اصلی مسجد مشخص شده است. مسجد جامع هسته ی اولیه ی شهر در قرون اولیه ی اسلامی بوده و در قرون میانی اسلامی بر پیرامون مسجد جامع سلجوقی توسعه یافته است. همچنین مشخص گردیده که در دوران صفوی شهر ساوه به جانب شمال و در دوران قاجار نیز شهر به جهت شمال غرب، گسترش داشته است.

Keywords:

مسجد جامع سلجوقی , مسجد انقلاب , مناره , گنبد