عنصر گمشده در معماری معاصر فضاهای آموزشی پژوهشی ایران

مهمترین مساله در معماری ایران، میل به برقراری ارتباط با گذشته توام با نیاز به روز بودن است. دوگانه های که ریشه در فرهنگ و اندیشه جامعه داشته و در معماری نیز، متفکرین هر دو حوزه عمل و نظر معماری، راهکارهای متفاوتی را ارائه کرده اند. از آنجا که ساخت های معماری وابسته به وجود نیازهای رفتاری در جامعه است، می توان این نیازها را دارای سه ریشه و خواستگاه متفاوت دانست: 1 ) نیازهای کاملا وابسته به فرهنگ و جامعه ایرانی اسلامی (مسجد خانقاه و ...) 2 ) نیازهای وابسته به فرهنگ و جامعه متجدد (موزه سینما و ...) و 3 ) نیازهایی که در هر دو فرهنگ (سنتی و مدرن) وجود دارند. چنان که از مشاهدات برمی آید، آموزش و پژوهش در هر دو زمینه فرهنگی بسیار مهم بوده و در هر کدام از این زمینه ها، فضاهای معماری موفق و برخواسته از نیاز همان جامعه ساخته شده است. در این مقاله هدف اصلی بر ریشه یابی نیازهایی است که منجر به شکل گیری و تحول فضاهای آموزشی گذشته شده است تا در کنار بررسی فضاهای پژوهشی مدرن بتوان به راهکار میانه و مشترکی رسید که فراتر از برداشت های سطحی و تزئینات معماری در پوسته بناهایی باشد که ذاتا مدرن هستند. نتایج بررسی ها نشان می دهد که پاسخ به نیازهای جدید در معماری ایرانی منجر به ایجاد ترکیبات صحیح و بجایی شده است که مدارس یکی از نمونه های موفق در آن است و از سه فضای 1) مسجد، 2) کاروانسرا و 3) خانه، تشکیل شده است. یعنی استفاده درست از سنت های گذشته که در مرور زمان به حد کمال خود رسیده اند و ترکیب آنها با عملکرد جدید مهمترین روش پاسخ معماری گذشته در برابر نیازهای جدید در زمان خود بوده است. این شناخت از معماری موفق گذشته، در ترکیب با پژوهش های آتی پیرامون نمونه های معاصر، زمینه ساز ساخت فضاهای آموزشی خواهد شد که پاسخ درست به دوگانه سنت مدرنیته باشد.

Keywords:

معماری آموزشی , نیاز رفتاری , حل مسئله , مدارس گذشته , پژوهشکده نوین