شخصیت شناسی علی بن ابی طالب (علیه السلام) با محوریت انسان شناسی

سخن گفتن از علی× و توصیف شخصیت آن بزرگوار، دشوار و چه بسا ناممکن است. اما بسیارند اندیشمندانی که پیرامون ابعاد گوناگون شخصیت آن حضرت سخن گفته و قلم فرسایی نموده اند. دکتر شریعتی یکی از متفکران معاصر است که در نوشته ها و سخنرانی های خویش به طور گسترده به تبیین ابعاد وجودی ایشان پرداخته؛ اما این دیدگاه وی به نوعی نشان از تاثیرپذیری از دیدگاه های ژان پل سارتر است. شریعتی در یکی از آثار خود، حضرت علی× را به عنوان سمبل و تجسم یک ایدئولوژی برای همه اعصار و خصوصا عصر حاضر معرفی می کند و نیاز جوامع بشری به شناخت حضرت علی× را ضروری می داند. نگاه وی به آن بزرگوار برخاسته از اندیشه ژرف و تامل در سیره فکری و رفتاری ایشان می باشد. وی با آن که علی× را یک شخصیت بارز و تاثیرگذار تاریخ اسلام می داند، ایشان را تنها در متون تاریخی محصور نساخته بلکه از جهات مختلف انسانی، اعتقادی، سیاسی، اجتماعی، عدالت انسانی و ... می نگرد. در این مقاله روش شناختی شریعتی از علی× و انتقاداتی که به جامعه اسلامی وارد می کند، با این دید که ما هنوز علی× را نشناخته ایم ، نقد و بررسی می گردد. البته ضمن مقاله روشن خواهد شد که آیا در نوع نگاه وی به انسان و نحوه معرفی علی× به عنوان یک حقیقت مرجع، ناسازگاری وجود دارد یا نه این مقاله با استفاده از روش توصیفی تحلیلی به نقد و بررسی دیدگاه های شریعتی و سارتر اقدام کرده است. از نتایج تحقیق این است که شریعتی مقدمات سارتر را می پذیرد، اما نتیجه مقدمات او را رد می کند. در حالی که از نظر منطقی، صدق مقدمات، نتیجه بالذات آن ها را به دنبال دارد. قطعا اگر درست فهمیده باشیم شریعتی نه از روی برهان و استدلال بلکه از روی احساسات خداپرستانه، حرف سارتر را مصادره به مطلوب می کند.

Keywords:

امام علی× , شریعتی , شناخت , انسان , اسلام , تاریخ اسلام , شیعه , مکتب , جامعه.