مجازات معاون و مباشر در شروع به جرم خیانت در امانت

طرح مسئله و سوال

«علی»، «امیر» را به ارتکاب جرم خیانت در امانت (با مجازات قانونی سه ماه تا یک سال و نیم حبس) تحریک می کند. «امیر» پس از شروع جرم خیانت در امانت دستگیر می شود. «علی» و «امیر» به ترتیب به مجازات چه جر می محکوم می شوند؟

منظور از شروع به جرم

قانونگذار در ماده ۱۲۲ قانون مجازات اسلامی شروع به جرم را اینگونه تعریف کرده است: هر کس قصد ارتکاب جرمی کرده و شروع به اجرای آن نماید را که به واسطه عامل خارج از اراده او قصد معلق بمانند به عبارت دیگر شروع به جرم یعنی عملیات اجرایی جرم رفتاری که به منظور عملی نمودن قصد مجرمانه انجام داده لیکن به جهت مانع خارجی به تحصیل نتیجه مورد نظر منتهی نگردیده است.

تعریف خیانت در امانت

خیانت به معنای پیمان شکنی و نقض عهد می باشد. خیانت در امانت یکی از جرایمی است که موجب ضرر به اموال اشخاص می شود به این صورت که مالی به دیگری سپرده شده یا برای منظور مشخصی در اختیار فردی قرار گیرد اما امانت دار ان را به ضرر امانت گذار مصرف یا مفقود کند یا علی رغم مطالبه آن مال را باز نگرداند.

در قانون مجازات اسلامی، خیانت در امانت از جمله جرایم مالی و جرایم علیه اموال و مالکیت است.

مجازات خیانت در امانت

وفق ماده ٦٧٤ قانون تعزیرات و تبصره الحاقی ماده ١٠٤ قانون مجازات اسلامی، جرم خیانت در امانت دارای تا ١ ماه حبس تعزیری بوده و جرم تعزیری درجه شش محسوب می گردد.

ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات های بازدارنده [اصلاحی ۱۳۹۹/۰۲/۲۳]-):هرگاه اموال منقول یا غیرمنقول یا نوشته هایی از قبیل سفته و چک و قبض و نظایر آن به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای و کالت یا هر کار با اجرت یا بی اجرت به کسی داده شده و بنابراین بوده است که اشیاء مذکور مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیاء نزد او بوده آنها را به ضرر مالکین یا متصرفین آنها استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید به حبس از سه ماه تا یک سال و شش ماه محکوم خواهد شد.

مجازات شروع به جرم خیانت در امانت نکته: به موجب ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی (اصلاحی به موجب ماده ۱۱ قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب ۱۳۹۹/۲/۲۳) جرم مندرج در این ماده قابل گذشت تلقی گردیده است.

همچنین بنابر بندهای سه گانه ماده ١٢٢ قانون مجازات اسلامی شروع به جرایم با مجازات حبس تعزیری درجه شش مورد جرم انگاری قرار گرفته نشده و مجازاتی را در پی ندارد. و شروع به جرم تنها در مورد جرایم مندرج در بندهای سه گانه ماده ١٢٢ قانون مجازات اسلامی و موارد مصرح قانونی قابل مجازات است.

ماده ۱۲۲ قانون مجازات اسلامی:هرکس قصد ارتکاب جرمی کرده و شروع به اجرای آن نماید، لکن به واسطه عامل خارج از اراده او قصدش معلق بماند، به شرح زیر مجازات می شود:الف- در جرائمی که مجازات قانونی آنها سلب حیات، حبس دائم یا حبس تعزیری درجه یک تا سه است به حبس تعزیری درجه چهارب – در جرائمی که مجازات قانونی آنها قطع عضو یا حبس تعزیری درجه چهار است به حبس تعزیری درجه پنجپ – در جرائمی که مجازات قانونی آنها شلاق حدی یا حبس تعزیری درجه پنج است به حبس تعزیری یا شلاق یا جزای نقدی درجه ششتبصره- هرگاه رفتار ارتکابی، ارتباط مستقیم با ارتکاب جرم داشته، لکن به جهات مادی که مرتکب از آنها بی اطلاع بوده وقوع جرم غیرممکن باشد، اقدام انجام شده در حکم شروع به جرم است.

نتیجه گیری و پاسخ به مسئله

با توجه به مواد فوق الذکر بخصوص ماده ۱۲۲ قانون مجازات اسلامی که شروع به جرایم با مجازات حبس تعزیری درجه شش مورد جرم انگاری قرار گرفته نشده و مجازاتی را در پی ندارد، نه رفتار امیر که اقدام به شروع به جرم نموده و نه رفتار شخص علی که مرتکب معاونت در شروع به جرم خیانت در امانت شده است دارای مجازات نمی باشند.