سرقت حدی

سرقت حدی

در قانون مجازات اسلامی، حد به مجازاتی گفته می شود که نوع و میزان و کیفیت آن در شرع تعیین شده است. اما از نظر عمومی، حد به معنای مرز، انتها یا منع است. در مورد سرقت حد می تواند به مجازات های مختلفی اشاره کند. در قانون جرم ایران، مجازات سرقت حدی کیفری است و شامل قطع چهار انگشت دست راست سارق، قطع پای چپ سارق، حبس ابد و اعدام می شود.

در قانون مجازات اسلامی، مفهوم حد به عنوان نوع و میزان و کیفیت مجازاتی است که در شرع تعیین شده است. با توجه به قوانین جرم شناسی اسلامی، سرقت به معنای دزدیدن مال دیگران است و مفهوم مشتقی آن سرقه است که به معنای دزدانه گوش کردن است.

سرقت معمولا به عمل ربودن مال منقول دیگری به طور متقلبانه اطلاق می شود. در تعریف قانونی سرقت آمده است که آن را به عنوان ربودن مال دیگری به طور پنهانی تعریف می کند که در واقع تعریف سرقت حدی است. اما اگر به جای عبارت “به طور پنهانی” از عبارت “به طور متقلبانه” استفاده شود، حد سرقت به صورت حد تعزیری محسوب می شود.

تعریف سرقت حدی در قانون مجازات اسلامی

در ماده ۲۰۱ قانون مجازات اسلامی، سرقت حدی به چهار مرتبه تقسیم می شود:

الف) در مرتبه اول، قطع چهار انگشت دست راست سارق به نحوی که انگشتان شست و کف دست باقی بماند.

ب) در مرتبه دوم، قطع پای چپ سارق از پائین برآمده به نحوی که نصف قدم و مقداری از محل مسح باقی بماند.

ج) در مرتبه سوم، حبس ابد.

د) در مرتبه چهارم، اعدام، مگر اینکه سرقت درون زندان اتفاق افتد.

توجه: تکرار سارقت ها تا زمانی که به حد نرسیده باشد، به صورت جزیی محکوم می شود.

شرایط سرقت حدی

در ماده ۲۰۰ ق. م.، شرایطی کیفری که برای حد سرقت تعیین شده است:

۱️_ صاحب مال باید از سارق به قاضی شکایت کند.

۲️_ صاحب مال نباید پیش از شکایت، سارق را بخشیده باشد

۳️_ صاحب مال نباید پیش از شکایت، مال را به سارق بدهد.

۴️_ مال مسروق نباید قبل از ثبوت جرم به مالک سارق نازل شود (نه از طریق خرید و نه به هر روش دیگر).

۵️_ سارق نباید قبل از ثبوت جرم از این گناه توبه کند. این شرایط موردنیاز برای محقق شدن حد سرقت هستند. اگر هر یک از این شرایط وجود نداشته باشد، مجازات حد سرقت اعمال نمی شود و جرم سرقت حدی محقق نمی شود.

تبصره: اگر جرم سرقت ثابت شده ولی سارق پس از ثبوت جرم توبه کند، سرقت حدی ساقط نمی شود و عفو برای سارق جایز نیست.

مجازات سرقت حدی

سرقت حدی یا سرقت جنایتی است که به دو دسته سرقت تعزیری و سرقت حدی تقسیم می شود. سرقت حدی، سرقتی است که در قانون شرایط و مجازات دقیقی برای آن تعیین شده است. مجازات سرقت حدی برای بار اول شامل قطع چهار انگشت دست راست است، اما اگر سارق دست راست نداشته باشد، مجازات دیگری تعزیری برایش در نظر گرفته می شود.

برای بار دوم، مجازات سرقت حدی متفاوت است و شامل قطع پای چپ از پایین آن به گونه ای است که نصف قدم و مقداری از محل مسح باقی بماند. اگر سارق پای چپ نداشته باشد، نیز مجازات تعزیری دیگری برایش در نظر گرفته می شود. برای بار سوم، اگر دست راست در بار اول و دست چپ در بار دوم برای ارتکاب سرقت حدی قطع شود، مجازات حبس ابد است.

البته، در صورتی که متهم در طول حبس توبه کند و رهبری هم آزادی او را مصلحت بداند و با عفو او موافقت کند، سارق از حبس آزاد می شود. همچنین، رهبری می تواند مجازات را به مجازات تعزیری دیگری تبدیل کند. برای بار چهارم، سارق اعدام می شود، حتی اگر این سرقت در زندان اتفاق بیفتد.

تفاوت سرقت حدی و تعزیری

بنابر قوانین مجازات اسلامی، سرقت به دو دسته سرقت حدی و سرقت تعزیری تقسیم می شود. سرقت حدی با شروط خاصی همراه است و مجازات سخت تری دارد. پس از ترتیب مراحل قانونی و اثبات گناه، بسته به میزان تکرار جرم و سرمایه ای که سرقت می شود، مجازات های متفاوتی برای سارقین تعیین می شود. در مورد سرقت حدی:

– سرقت حدی بار اول: قطع چهار انگشت دست راست مجرم.

– سرقت حدی بار دوم: قطع پا از ناحیه پایین.

– سرقت حدی بار سوم: حبس ابد.

– سرقت حدی بار چهارم: اعدام حتی در صورت ارتکاب درون زندان.

سرقت تعزیری به جرمی اطلاق می شود که شروط سرقت حدی را ندارد ولی شروط خاصی در قانون برآورده می کند. قاضی یا حاکم به ازای اثبات جرم می تواند مجازات مناسب را اعمال کند. شروط سرقت تعزیری شامل: – سارقین باید دو نفر یا بیشتر باشند.

– سرقت در شب باید رخ دهد.

– یکی یا چند نفر از سارقین باید حامل سلاح باشند.

– سارق یا سارقان باید با شکستن دیوار یا قفل ورودی وارد مکان باشند.

– سارقان می توانند از لباس ماموران دولت استفاده کنند یا خود را به عنوان مقامات دولتی معرفی کنند.

– سارق یا سارقان در حین سرقت فرد یا افراد را آزار یا تهدید کنند. سرقت تعزیری دارای مجازات تعیین شده در قانون است، و قاضی یا حاکم مجازات را بر اساس شرایط جرم تعیین می کند.

انواع سرقت حدی

انواع سرقت حدی می توانند بر اساس معیارهای مختلفی تقسیم بندی شوند. در قوانین برخی از کشورها ممکن است دسته بندی های مختلفی باشد، اما به طور کلی، تمام سرقتها در محدوده کیفری قرار میگیرند. برخی از انواع سرقت حدی عبارتند از:

۱️_ سرقت مسلح: سرقتی که در آن سارق از ابزارهای خطرناک و مسلح برای همراهی در عمل سرقت استفاده می کند.

۲️_ سرقت با تهدید: سرقتی که در آن سارق با تهدید به آسیب رساندن به قربانی، مورد سرقت قرار می دهد.

۳️_ سرقت اتومبیل: سرقت خودروها یا وسایل نقلیه دیگر با استفاده از نیرو یا ویژگی های فنی خاص.

۴️_ سرقت خانه: سرقتی که در آن سارق به خانه ی افراد نفوذ کرده و مالی را می دزدد.

۵️_ سرقت اعتماد: سرقتی که در آن سارق با دسترسی به اطلاعات شخصی یا اعتماد قربانی، مالی را به سرقت می رساند.

۶️_ سرقت فروشگاهی: سرقت کالاها از فروشگاه ها با استفاده از روش های متنوع مانند جلب توجه، تعویض برچسب و غیره.

۷️_ سرقت کامپیوتری: سرقت اطلاعات یا دسترسی غیرمجاز به سیستم های کامپیوتری یا شبکه ها. همه این انواع سرقت ها ممکن است در قوانین مختلف و با توجه به شرایط و جرم های مورد نظر، تعریف و تفسیر شوند.

شرایط ۱۴ گانه سرقت حدی

قانونگذار در قانون مجازات اسلامی شرایط انواع سرقت را و در ماده 266 همان قانون سرقت حدی را مشخص کرده است . شرایط سرقت حدی به شرح ذیل است :

1- شی مسروق شرعا مالیت داشته باشد. یعنی مالی که دزدیده می شود باید از نظر حقوقی ارزش مالی داشته باشد وگرنه سرقت حدی محسوب نمی شود .

2- مال مسروق در حرز باشد. حرز یعنی مکان مناسبی که عرفا مال در آن از دستبرد محفوظ می ماند . مانند گاو صندوق

3- سارق هتک حرز کند. هتک یعنی از میان برداشتن ؛ هتک حرز یعنی از بین بردن محل نگهداری مال مانند باز کردن یا شکستن قفل گاو صندوق

4- سارق مال را از حرز خارج کند. یعنی بعد از هتک حرز ، خود سارق باید مال را از آن خارج کند تا سرقت حدی محسوب شود . برای مثال در صورتی که الف قفل گاوصندوقی را باز کند و ب مال را از گاو صندوق بردارد ، سرقت حدی محسوب نمی شود زیرا طبق این ماده برای شکل گرفتن سرقت حدی ، سارق خودش باید هتک حرز کند و خودش باید مال را از حرز خارج کند .

5- هتک حرز و سرقت مخفیانه باشد .

6- سارق پدر یا جد پدری صاحب مال نباشد .

7- ارزش مال مسروق در زمان خارج کردن از حرز، معادل چهار و نیم نخود طلای مسکوک باشد .

8- مال مسروق از اموال دولتی یا عمومی، وقف عام و یا وقف بر جهات عامه نباشد . یعنی سرقت حدی فقط برای اموال خصوصی است و سرقت اموال عمومی ، یک جرم متفاوت از سرقت حدی است .

9- سرقت در زمان قحطی صورت نگیرد .

10- صاحب مال از سارق نزد مراجع قضایی شکایت کند .

11- صاحب مال قبل از اثبات سرقت سارق را نبخشد .

12- مال مسروق قبل از اثبات جرم به ملکیت سارق در نیاید.

13- مال مسروق قبل از اثبات سرقت تحت ید مالک قرار نگیرد .

14- مال مسروق ، خودش یک مالی که قبلا سرقت یا غصب شده است نباشد.

حد نصاب سرقت حدی

۱_ در قوانین شرعی، شرایطی برای اعمال حد سرقت وجود دارد. امام خمینی در تحریرالوسیله بیان می کند:

شرط اول: بلوغ (بهبود عقلی و فهم)؛ اگر یک کودک سرقت کند، حد سرقت بر روی وی اجرا نمی شود، اما ممکن است بر اساس تصمیم قاضی، تنبیه شود، حتی اگر سرقت بچه به تعداد ۵ بار یا بیشتر تکرار شود. برخی هم این دیدگاه را بیان کرده اند که در  بار اول، وراثت درگذشته فامیلی برای قبول تمساحانه استفاده می شود. پس اگر کودک از نیت سرقت خود دست بکشد، تنبیه می شود؛ اگر باز هم برگردد، انگشت بریده می شود تا جریان خون را تشدید کند؛ اگر دوباره برگردد، انگشتش قطع می شود و اگر همچنان تکرار شود، همانند پسر قطع می شود. در روایات درباره سرقت از نوزادان نیز چنین است: “فقط من (علیه السلام) و رسول الله (صلی الله علیه و آله وسلم) آن را انجام دادیم”، بنابراین ممکن است مورد تشدید قرار گیرد.

۲️_ شرط دوم: استعداد عقلی؛ یک شخص دیوانه، اگر در دوره دیوانگی خود، سرقت کند، حد سرقت بر روی وی اجرا نمی شود، مگر اینکه او درک تنبیه را داشته باشد و تحت تاثیر قرار گیرد.

۳️_ شرط سوم: اختیار؛ اگر بر فرد مجرم فشار آورده شده و برای برطرف کردن وضعیت خویشتن به سرقت روی آورد، تنبیه نمی شود.

۴️_ شرط چهارم: عدم ضرورت؛ بنابراین، اگر یک فرد مضطرب به منظور رفع ضرورت خود به سرقت روی آورد، تنبیه نمی شود.

۵️_ شرط پنجم: باز کردن یا شکستن قفل؛ بیشتری معامله نمی شود؛ بنابراین، اگر شخصی علاوه بر دزدی، قفل را باز کند یا بشکند، مهم نیست که آیا او تنها این کار را انجام داده است یا با همکاری کسی دیگر، هر دوی آن ها در قوانین سرقت قطع نمی شوند، مگر در شرایطی.

مرجع رسیدگی به سرقت حدی

دادگاه کیفری یک، به عنوان یکی از نهادهای قضایی، مسئول رسیدگی به پرونده های مربوط به سرقت حدی است. در این دادگاه، تصمیم گیری در مورد مجازات سرقت حدی و تعیین صلاحیت دادگاه اتخاذ می شود. مجازات های ممکن برای سرقت حدی می تواند شامل موارد زیر باشد:

۱️_ زندان: متهمان اعمال سرقت حدی ممکن است به زندان محکوم شوند. مدت زمان مجازات زندان بسته به شدت جرم و قوانین کشور ممکن است متغیر باشد.

۲️_ جریمه: به جای زندان، دادگاه ممکن است جریمه ای را برای سارق تعیین کند. این جریمه می تواند به عنوان جبران خسارت به قربانیان سرقت و همچنین به عنوان تنبیه متهم تعیین شود.

۳️_ تحفظ مال: دادگاه ممکن است تصمیم بگیرد تا اموال بدست آمده از سرقت حدی را تحفظ کند و به قربانی برگرداند. در هر صورت، تعیین مجازات و صلاحیت دادگاه در قبال سرقت حدی بسته به قوانین و مقررات مربوطه هر کشور و حقوقیت قضایی آن است. پس در هر مورد، بهتر است با مشاوره حقوقی لایق و مطالعه قوانین مربوطه کشور خود، اطلاعات دقیقتری درباره مجازات ها و روند رسیدگی به پرونده های سرقت حدی دریافت کنید.

سرقت حدی در قانون مجازات اسلامی جدید

سرقت حدی، یک جرم کیفری محسوب میشود. این مفهوم مربوط به قوانین جرم شناسی و مجازات است که در برخی جوامع و بر اساس مرجعیت های شرعی تعریف می شود. سرقت حدی به معنای ارتکاب سرقتی است که مجازات آن قاطعانه و حدود خاصی دارد، مانند قطع انگشتان دست یا پا (به ترتیبی که شرع مشخص کرده)، و در برخی موارد حتی اعدام.

این تنها زمانی ممکن است که تمامی شرایط ۱۴ گانه ای که در ماده ۲۶۸ قانون مجازات مندرج است، اتفاق بیفتند؛ از جمله ربودن مال به صورت مخفیانه و با هتک حرز. البته، لازم به ذکر است که قوانین و مفاد آنها به شدت متفاوت در جوامع مختلف وجود دارند و بهتر است در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر، قانون محلی خود را مطالعه کنید.