بحران دنبال کردن افراد بی هویت، مسئله گشت وگذارهای بی هدف

بحران دنبال کردن افراد بی هویت، مسئله گشت وگذارهای بی هدف

ما در عصر رقمی زندگی می کنیم. عصری که در آن اینترنت و شبکه های اجتماعی به آسان تر شدن زندگی مردم و نزدیک تر شدن انسان ها به یکدیگر کمک شایانی کرده اند. در زمانی که اگر اینترنت و شبکه های اجتماعی وجود نداشت، زندگی بسیار سخت و تحمل دوری عزیزانمان و نداشتن ارتباط با آن ها در این دوران طولانی بسیار دشوار می شد. اما شبکه های اجتماعی در کنار فواید و مزایای بسیار زیادی که به ارمغان آورده اند، معایب و مشکلاتی هم به همراه داشته اند. شاید بتوان بزرگ ترین، اصلی ترین و شایع ترین این مشکلات را اعتیاد به آن ها به شمار آورد. اعتیاد به شبکه های اجتماعی یکی از بزرگ ترین و رایج ترین معضلاتی است که اکثر کاربران گوشی های هوشمند (و همین طور دستگاه های دیگر) با آن روبه رو هستند. شاید فکر کنید که تنها ضرر اعتیاد به شبکه های اجتماعی، اتلاف وقت و ازدست دادن زمان است؛ اما این مورد تنها یکی از مشکلات متعددی است که این اعتیاد به همراه دارد. وابستگی اشخاص به شبکه های اجتماعی بدون در نظر گرفتن شرایط سنی و جنسیتی، به اتلاف وقت و آسیب های جسمی به این اعتیاد خاموش محصور نمی شود. بلکه محققان و پژوهشگران حوزه فضای مجازی این موضوع را به اثبات رسانده اند که عدم مدیریت مناسب در استفاده از شبکه های اجتماعی از جمله مهم ترین عوامل وقوع آسیب های روانی در میان کاربران است. به طوری که استفاده واپایش نشده از شبکه های اجتماعی باعث به وجودآمدن اختلالاتی نظیر پرخاشگری، تکیه و اضطراب، افسردگی، تحریک پذیری، خشونت، زودرنجی، اختلال در اشتها و افت عملکرد فردی و تحصیلی، مختل شدن الگوی خواب، کاهش فعالیت بدنی و افزایش وزن، افزایش تنهایی و اختلال در ارتباطات اجتماعی می شود. با علم و آگاهی به این موضوع بهتر است مخاطرات استفاده بدون حدومرز و افراطی از شبکه های اجتماعی را با خانواده و دوستان مطرح کنیم و شیوه صحیح استفاده از این شبکه ها را فراگرفته و به آن ها نیز انتقال دهیم. بدین ترتیب در برابر آسیب های روانی شبکه های اجتماعی ایمن می شویم و از پرسه زنی بی هدف و دنبال نمودن افراد بی هویت و باهویت یا افراد باهویت جعلی پرهیز کنیم.

حضور افراطی برخی کاربران در شبکه های اجتماعی، آن ها را دچار نوعی اعتیاد کرده است. اعتیادی خاموش که نه تنها اتلاف وقت و آسیب های جسمی برایشان به وجود آورده؛ بلکه آن ها را دچار تنش ها و آسیب های روانی کرده است. بهتر است به جای گشت وگذارهای بی هدف در فضای مجازی و دنبال کردن افراد بی هویت، زمانی را برای گفت وگو با اعضای خانواده اختصاص دهیم. البته اعتیاد به گوشی و اینترنت هنوز به صورت رسمی اختلال روانی شناخته نشده است. محققان معیارهای تشخیصی اعتیاد به اینترنت را تدوین کرده اند. اما هنوز این موارد توسط DSM-5 (کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی) مورد تایید قرار نگرفته است. این کتاب توسط انجمن روان شناسی آمریکا تهیه شده است که اولین نسخه آن در سال ۱۹۱۵ میلادی و آخرین نسخه آن در سال ۲۰۱۳ میلادی منتشر شده است. عبارت DSMمخفف Diagnosticand Statistical Manual of Mental Disorders هست. مهم ترین علت اعتیاد افراد به شبکه های اجتماعی ترشح DA مخفف Dopamine به معنی دوپامین است. دوپامین یک ترکیب آلی از خانواده کاتکول آمین ها و فنتیل آمینها است که نقش حیاتی در بدن و مغز دارد. دوپامین انتقال دهنده عصبی است که باعث احساس لذت در انسان می شود. با هر بار باز کردن برنامه ها و گرفتن بازخورد مثبت، ترشح دوپامین افزایش می یابد و فرد به این حس لذت معتاد می شود. بسیاری از پژوهشگران و محققان معتقدند که شبکه های اجتماعی و فضای مجازی به ارتقای مهارت های اجتماعی مان و داشتن ارتباطات و دوستان بیشتر کمک به سزایی می کند؛ اما استفاده افراطی و بی حدوحصر از آن قطعا نتیجه ای کاملا معکوس داشته و می تواند زندگی واقعی را نیز تحت شعاع قرار دهد. ممکن است اعتیاد به شبکه های اجتماعی ظاهر ساده ای داشته باشد و کسی آن را جدی نگیرد؛ اما می تواند حتی باعث ارتکاب جرایم نیز در افراد شود و آسیب ها و ضرر های مالی، روحی و حتی جانی را برای افراد به ارمغان آورد. انتشار اطلاعات شخصی و اضافی از خود می تواند منجر به مزاحمت های آنلاین (و حتی واقعی) یا کلاهبرداری های اینترنتی شود که این خود می تواند منجر به ضرر ها و تروما های روحی جبران ناپذیری شود. پس باید این اعتیاد و این ارتباطات مجازی را جدی بگیریم و آن ها را به گونه ای مدیریت کنیم تا زندگی واقعی ما را مختل نکنند.

معادل واژگان بر اساس مصوبه فرهنگستان زبان و ادب فارسی:

رقمی = دیجیتالی

واپایش = کنترل

تکیه = استرس 

پدرام صنعتی (مولف و پژوهشگر حوزه علوم رایانه، فناوری اطلاعات و ارتباطات و سواد رسانه ای)