ارزیابی کارآیی استفاده و پاسخ ژنوتیپ های مختلف گندم به آهن و روی

سابقه و هدف: یکی از رویکردهایی که از دیرباز مورد توجه بوده اما امروزه اهمیت آن مضاعف شده است، استفاده از ژنوتیپ های کارای گیاهان در جذب و استفاده از عناصر غذایی است. در سال های اخیر، ژنوتیپ های گیاهی که کارایی بیشتری در استفاده از عناصر غذایی دارند، مورد توجه قرار گرفته است و استفاده از آن ها رویکرد جدیدی در کشاورزی کم نهاده برای افزایش بازده کودها می باشد. آهن و روی نیز از عناصر کم مصرف و ضروری برای گیاهان است که در تغذیه انسان نیز اهمیت بالایی دارد.. هدف از تحقیق حاضر شناسایی ژنوتیپ های کارا ازنظر آهن و روی بود که بتوان غنی سازی زیستی روی و آهن در محصول گندم حاصل گردد. مواد و روش ها: برای بررسی و مقایسه کارایی استفاده و جذب آهن و روی در ژنوتیپ های مختلف گندم نان، آزمایشی در شرایط گلدانی (مخلوط شن و خاک) و به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتور اول شامل 12 ژنوتیپ مختلف گندم و فاکتور دوم شامل چهار سطح کودی بود. ژنوتیپ های گندم نان شامل ان20-87، مروارید، گنبد، فلات، تجن، لاین 7-90، لاین 17-91، آفتاب، قابوس، کوهدشت، کریم و لاین17 بودند. تیمارهای کودی شامل محلول غذایی کامل، محلول غذایی با کمبود آهن، محلول غذایی با کمبود روی و محلول غذایی با کمبود توام آهن و روی بودند. روی از منبع سولفات روی به میزان صفر (سطح کمبود) و یک میکرومولار (سطح کفایت) و آهن از منبع سکوسترین آهن در دو سطح یک میکرومولار (سطح کمبود) و 100 میکرومولار (سطح کفایت) تامین گردید. یافته ها: نتایج نشان داد که کمبود آهن و روی منجر به کاهش معنادار وزن خشک شاخساره و جذب آهن و روی شاخساره ژنوتیپ‎ها گردید ولی کارایی استفاده آهن و روی آنها را افزایش داد. تیمار کمبود توام آهن و روی باعث کاهش بیشتر این شاخص ها و افزایش کارایی استفاده آنها نسبت به تیمارهای کمبود تنهای آنها گردید. لاین 7-90 بالاترین کارایی استفاده آهن و لاین 17 و کوهدشت کمترین مقدار را داشتند در حالی که بالاترین کارایی استفاده روی در لاین17و کمترین مقدار آن در ژنوتیپ های کوهدشت، تجن، کریم و قابوس مشاهده گردید. گروه بندی ژنوتیپ ها به روش گیل و براساس مقدار ماده خشک تولیدی و کارایی استفاده آهن و روی شاخساره نشان داد که ژنوتیپ های لاین 7-90 و ان20-87 بسیار پاسخ ده به ترتیب از نظر آهن و روی و لاین 7-90 و لاین 17 به ترتیب بسیار کارا از نظر آهن و روی بودند. همچنین ژنوتیپ تجن و ان20-87 برترین و ژنوتیپ های لاین 17 و کوهدشت به عنوان ژنوتیپ ضعیف در جذب و استفاده آهن و روی و تولید ماده خشک شناسایی شدند. نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که رقم های تجن و ان 20-87 هم پاسخ ده به کود آهن و روی و هم کارا از نظر استفاده آهن و روی با تولید ماده خشک بالا هستند. بنابراین، برای کاهش هزینه های مصرف کود شیمیایی و خطرات زیست محیطی حاصل از آنها، این رقم ها برای بررسی کشت در اراضی حاصلخیز و هم در اراضی کم بازده (کمبود آهن و روی) معرفی می گردد.

Keywords:

آهن , روی , ماده خشک , کارایی استفاده , گندم