شناخت جریان پایه حوضه ها، پیش نیاز مدیریت جامع حوزه آبخیز مطالعه موردی: مناطق خشک و نیمه خشک

شناخت میزان و توزیع مکانی جریان پایه، پیش نیاز طرح های مدیریت بهینه و جامع منابع آب در مناطق خشک و نیمه خشک است. در این تحقیق ابتدا نقشه مناطق اقلیمی کشور به روش دومارتن با لایه مرز حوضه های رتبه هفت کشور تقاطع داده شد. و حوض های واقع در هر منطقه اقلیمی تفکیک شد. با بررسی داده های دبی روزانه ایستگاه های آب سنجی، تعداد 50 ایستگاه از هر منطقه اقلیمی با آمار مناسب و دوره مشترک آماری سال های 1390-1355 انتخاب شد. سپس شاخص جریان پایه با استفاده از داده های روزانه جریان به روش فیلتر رقومی دو پارامتره استخراج شد. نمودار فراوانی مقادیر شاخص جریان پایه در اقالیم مختلف ترسیم و تحلیل شد. نتایج نشان داد که در تمامی حوضه های منتخب واقع در مناطق خشک و نیمه خشک کشور، میانگین سهم مشارکت جریان های زیر سطحی در جریان های رودخانه ای بیش از 50 درصد است و بیش از 70 درصد حوضه ها دارای شاخص جریان پایه بیش از 50 درصد هستند. حداکثر شاخص جریان پایه در منطقه نیمه خشک به میزان 0/81 و حداقل 0/42 است. حداکثر شاخص جریان پایه در منطقه خشک 84% و حداقل نیز 33% است. بالا بودن فراوانی حوضه ها با شاخص جریان پایه محدوده 0/7-0/4 در منطقه اقلیم نیمه خشک، نقش بارز آب های زیر سطحی در تامین منابع آب سطحی و لزوم توجه به آن رادر منطقه نیمه خشک، نمایان می کند.

Keywords:

آمایش سرزمین , مدیریت آبخیز , آب پایه , مناطق اقلیمی , جریان زیر سطحی