بررسی اثربخشی پایش و ساماندهی صنایع آلاینده مبتنی بر دستورالعمل های پیشرو

مساله و مشکل: انتشار انواع آلاینده های مخرب محیط زیست و مضر سلامت، حقیقتی غیر قابل انکار می باشد که با تولیدروزافزون بویژه درکشورهای در حال توسعه بیشتر مشهود است. سوخت مصرفی نامناسب، عدم مدیریت مواد زائد ناشی ازفرآیندها و عدم بکارگیری کنترلهای مهندسی باعث افزایش ورو این انتشارات به محیط می شود. عدم توجه به الزامات زیستمحیطی، اثرات سلامتی و اقتصادی ناشی از انتشارات تبعات زیادی به دنبال دارد که قرار گرفتن صنایع در لیست صنایعآلاینده یکی از این پیامدها بوده و مطابق قوانین و الزامات ملی بایستی صنعت آلاینده پاسخگو بوده و هزینه ای را به عنوانجریمه پرداخت نماید. در این میان، ارتقاء آگاهی تولیدکنندگان و معرفی ابزارهای فنی کاربردی بویژه دستورالعمل ها بهمنظور پایش سطح آلایندگی صنایع و بکارگیری یکسری راهکارهای مهندسی وکاربردی می تواند به صنایع کمک کند تا علاوهبر خروج از لیست صنایع الاینده و عدم پرداخت هزینه های اضافی در مسیر تولید سبز و کاهش انتشارات مخرب زیستمحیطی و مضر سلامتی گام بردارند. دفتر HSEE وزارت صمت در همین راستا علاوه بر بهره گیری از شاخص های مدیریتزیست محیطی برای پایش و نظارت صنایع اقدام به تدوین و ابلاغ دستورالعمل پایش و ساماندهی صنایع آلاینده نموده است.این مطالعه به بررسی اثربخشی این دستورالعمل در اجرای موفق طرح ساماندهی صنایع آلاینده و خروج از لیست صنایعآلاینده 20 واحد صنعتی در یکی از استانهای کشور (خراسان رضوی) می پردازد.روش کار: طرح اجرای ساماندهی صنایع آلاینده منطبق با دستورالعمل پایش و ساماندهی صنایع آلاینده ابلاغی وزارت صمت(دستورالعمل به شماره 1020) طی 9 فاز اجرا گردید: 1- دریافت لیست فصلی صنایع آلاینده به تفکیک استان از طریق دفتر امور HSEE وزارت صمت 2- تعیین سهم سازمان از واحدهای آلاینده در فصل 3- تکمیل فرم شماره 1 دستورالعمل و پیوستآن توسط HSEE واحدهای آلاینده با توجه به شواهد و مستندات و یافته های میدانی و ارسال آن به HSEE سازمان 4-تشکیل کارگروه استانی ساماندهی صنایع آلاینده توسط HSEE سازمان استان با مشارکت سازمان های وابسته مرتبط ودستگاههای نظارتی واحدهای تابعه 5- بررسی وضعیت صنایع آلاینده و امکان سنجی جهت رفع مشکل مطابق با شاخص های آلایندگی (پیوست شماره 2 دستورالعمل) 6- تجمیع اطلاعات مربوط به واحدهای آلاینده توسط دفتر HSEE سازمان بامشارکت کارگروه 7- بکاگیری اقدامات مداخله ای و کنترلی در جهت بهبود وضعیت واحدهای آلاینده توسط کارگروه استانی ساماندهی صنایع با حمایت واحدهای صنعتی و معدنی ذی ربط 8- ارائه گزارش فصلی به HSEE وزارت منطبق با پیوستشماره 3 دستورالعمل 9- ارزیابی عملکرد فصلی و سالیانه سازمان توسط دفتر امور HSEE وزارت. یافته ها: اجرای دستورالعمل ساماندهی صنایع آلاینده در سازمان خراسان رضوی با بکارگیری الزامات دستورالعمل ابلاغیوزارت صمت باعث خروج 20 واحد صنعتی آلاینده محیط زیست از لیست صنایع آلاینده در سال 97 گردید. عمده آلایندگیاین صنایع مربوط به انتشار آلاینده های هوا و پسماند ارزیابی شده بود که با تدوین برنامه و بکارگیری روش های مدیریتی ومهندسی بویژه در حوزه های مدیریت پسماند (بازیافت مواد زائد، اصلاح در دپوی مواد و مدیریت پساب های خروجی و ....) وکنترل آلودگی هوا (نصب غبارگیرها، جایگزینی تکنولوژی های کنترلی سنتی با تکنولوژی های مدرن، تعمیر قطعات فرسوده و....) تا حدود زیادی این اتشارات کاهش یافت. از جنبه اقتصادی، هزینه ی مداخلات به تفکیک واحدها متغیر و حداقل وحداکثر هزینه ها به ترتیب 2 میلیون و 20 میلیارد تومان گزارش شده است. هرچند، با در نظر گرفتن عوارض ناشی از قرارگرفتن در لیست صنایع آلاینده، هزینه های اجتماعی و سلامتی این هزینه ها از لحاظ Cost- Benefit قابل توجیه می باشند.

Keywords:

صنایع آلاینده , ساماندهی , اقتصاد , دستورالعمل 1020 HSEE