تعیین اثرات تغییر اقلیم بر بارش و رواناب سطحی حوضه آبریز کرخه
نسخه کامل Research منتشر نشده است و در دسترس نیست.
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
Abstract:
حوضه رودخانه کرخه با توجه به حجم قابل توجه نیازهای پایین دست و استراتژیک بودن حوضه به لحاظ منابع مشترک با کشور عراق و وقوع خشکسالی ها و سیلاب های مکرر در سال های اخیر یکی از حوضه های حساس و حیاتی می باشد. انتظار می رود آثار اقتصادی، زیست محیطی و سیاسی – اجتماعی تغییر اقلیم در حوزه سد کرخه در دهه های آینده قابل ملاحظه باشد که نیازمند برنامه ریزی و ایجاد آمادگی برای سازگاری با این تغییرات است. نتایج این تحقیق در بررسی های بلند مدت بیلان آبی در زیر حوضه ها و همچنین برنامه ریزی های مرتبط مورد استفاده خواهند داشت. در این مدلسازی حوضه ها تا مبادی ورودی به سدهای موجود در حوضه کرخه تحلیل شده و شبیه سازی تأثیر سناریوهای مختلف تغییر اقلیم بر وضعیت منابع آب آنها با استفاده از مدل های توسعه داده شده تعیین می شوند.
پیش گفتار Research
تغییر اقلیم در بسیاری از نقاط جهان آثار خود را در دهه‌های اخیر به جای گذاشته و انتظار می‌رود در آینده نیز اثرات این تغییرات تشدید شود. ایران نیز از این تغییرات بزرگ مقیاس (Large Scale) مستثنی نبوده و اثرات آن در بسیاری از حوضه‌های آبریز کشور قابل تشخیص است. تحقیقات با هدف بررسی تغییر اقلیم، بخصوص در دهه حاضر با تأثیرات چشمگیر افزایش گازهای گلخانهای بر اقلیم مناطق مختلف، مورد توجه محققین و صاحب‌نظران علوم آب و خاک بوده است (Yu et al., 2002, Frakes and Yu 1999, Najjar 1999, Yu and Wang, 2009, Boyer et al., 2010). تأثیرات ناشی از تغییر اقلیم علاوه بر متأثر کردن منابع سطحی (و یا زیر سطحی) آبی با به همراه داشتن تأثیرات جدی بر رطوبت خاک حوضه‌های آبریز، بر فرآیند کشت و توسعه غذایی زندگی بشر نیز موثر بوده است. کم نیستند مناطقی در میانه و شرق کشور که با فرآیند گرم شدن و احیاناً بروز خشکسالی جذابیت خود را برای سکنه از دست داده و کوچ جمعیتی را نیز در تاریخ خویش ثبت نموده‌اند. با این وصف، اهمیت تشخیص صحیح این تغییرات و درک پویایی حاکم بر آن از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.
از منظر آب و هوا، بررسی تأثیرات تغییر اقلیم در دو سطح متوالی که تأثیر علی-معلولی دارند، قابل بررسی است. در سطح اول به بررسی تغییرات پدیده‌ها و یا متغیرهای عمده جوی همچون تعداد و بسامد وقوع وقایع جوی، تغییرات دما، بارش و غیره پرداخته می‌شود. در این سطح با استفاده از حل معادلات دیفرانسیل (معادلات ناویه-استوکس و چند معادله کمکی دیگر) و فرض برخی از تغییرات همچون میزان تولید گاز گلخانهای و غیره به مدلسازی تغییرات بلند مدت خصوصیات جوی و با لحاظ نمودن شرائط اولیه‌ای مشخص (خصوصیت جوی در سال 2000) پرداخته می‌شود.
این رویکرد از مدلسازی با استفاده از روش‌های حل معادلات دیفرانسیل (همچون تفاضل محدود، حجم محدود و اجزا محدود) بر شبکه‌ای فرضی بر سطح زمین و همچنین سطوح جوی مختلف انجام می‌پذیرد، آنگاه با استفاده از روش‌های آماری و یا هوشمند که تحت عنوان کلی روش‌های ریزمقیاس شناخته می¬شوند، به ریزمقیاس مکانی اطلاعات پرداخته می‌شود.
در سطح دوم مدلسازی، بررسی تأثیرات مستقیم تغییرات مشخصات اصلی آب و هوایی بر هیدرولوژی حوضه آبریز و نهایتاً بر برنامه‌ریزی‌های بلند مدت منابع آب آن قرار دارد. مطالعه و برنامه‌ریزی بلند مدت منابع آب از اموری با اهمیت به ویژه در حوضه‌ها و مناطق واقع بر کمربند بیابانی است. این اهمیت با دانستن پیشروی اقلیم‌های خشک در کشورهای خاورمیانه و میزان خطرپذیری آنها تقویت می‌شود.
هدف از انجام تحقیق حاضر، تحلیل کمی اثرات تغییرات محتمل بارش و دما و سناریوهای مختلف تغییر اقلیم بر بیلان آبی ماهانه در سطح حوضه آبریز رودخانه کرخه است. به منظور انجام این تحقیق، از خروجی‌های مدلهای مورد استناد در گزارش‌های سری چهارم کارگروه بین دول تغییر اقلیم (IPCC) تا افق 100 ساله استفاده می‌شود. ریز مقیاس نمودن این اطلاعات تا مقیاس مناسب با استفاده از یکی از روش‌های مناسب تخمینگر آماری انجام می‌پذیرد. اثرات این سناریوها بر بیلان آب سطحی (و احتمالاً زیرزمینی) در این حوضه آبریز با استفاده از مدلسازی بیلان آبی ماهانه ارزیابی می‌شود. نکته حائز اهمیت در خصوص پدیده تغییر اقلیم که اهمیت پرداختن به آنرا در مناطقی نظیر استان خوزستان افزایش می دهد در این نکته نهفته است که این پدیده می تواند خسارت بسیار قابل ملاحظه¬ای در مناطقی ایجاد کند که بخش عمده‌ای از منابع آبی و تأسیسات مرتبط همچون نیروگاه‌های برقابی در آن استقرار یافته و از این نظر آسیب‌پذیری آن در بخش آب در وضع موجود قابل توجه است. این نکته در گزارشات اخیر منتشر شده توسط IPCC مشخصاً مورد تاکید قرار گرفته است. در نهایت با استفاده از نتایج تحقیقات در خصوص مدلسازی بیلان ماهانه، شبیه‌سازی سناریوهای بلند مدت تغییر اقلیم انجام خواهد پذیرفت. بصورت خلاصه، اهداف این تحقیق در 2 دسته کلی زیر عنوان قابل ارائه است:
أ. مدلسازی هیدرولوژیک در مقیاس ماهانه (مدلسازی بیلان آبی)
ب. مدلسازی اثرات تغییر اقلیم در حوضه آبریز کرخه با تکیه بر سناریوهای مختلف
امید است که این تحقیق بتواند حساسیت تصمیم گیرندگان و ذینفعان (Stakeholders) در بخش آب و سایر بخشهای مرتبط با منابع و مصارف آب را نسبت به پدیده تغییر اقلیم جلب کند به نحوی که تصمیم گیری در مورد توسعه در استان با توجه به تغییرات محتمل آب و هوایی صورت گیرد.
فهرست مطالب Research
Keywords:
Authors
مراجع و منابع این Research: