بررسی تاثیر ویژگی های مرفوفیزیولوژیک و زراعی موتانت ها و ارقام تجاری پنبه در شرایط شوری آب آبیاری

به منظور بررسی اثر آبیاری با آب شور بر عملکرد، اجزای عملکرد، ویژگی های فیزیولوژیکی، بیوشیمیایی و یونی ژنوتیپ های پنبه،آزمایشی در ایستگاه تحقیقات شوری رودشت اصفهان در طی سه سال 94-92 اجرا شد. در سال اول 6 ژنوتیپ موتانت و دو رقم تجاری پنبه (شاهد) براساس انتخاب ویژگی های برتر مورد آزمایش قرار گرفته و در نهایت براساس عملکرد و برخی اجزای عملکرد دو ژنوتیپ موتانت برای سال های دوم و سوم انتخاب شد. این آزمایش به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. در این آزمایش کرت های اصلی شامل تیمارهای آبیاری 4 (شاهد)، 8 و 12 دسی زیمنس بر متر و کرت های فرعی شامل تلفیق فاکتوریل سه ژنوتیپ (ژنوتیپ موتانت ال ام 1673، ال ام 1303 و شایان) با محلول پاشی سه سطح سولفات پتاسیم به میزان 2، 4 و 6 کیلوگرم در 1000 لیتر آب در هکتار و شاهد (آب) انتخاب شدند. نتایج آزمایش نشان داد اگرچه با پیشرفت مراحل رشدی، وزن خشک ساقه، برگ، غوزه و کل اندام هوایی افزایش یافت اما با افزایش شوری آب آبیاری وزن خشک کاهش و با افزایش میزان محلول پاشی سولفات پتاسیم بر وزن آنها افزوده شد. در سال دوم و سوم شوری سبب کاهش درصد کیل، عملکرد وش و شاخص برداشت شد. در بین ارقام نیز بالاترین درصد کیل و عملکرد وش در ژنوتیپ ال ام 1303 مشاهده شد. محلول پاشی با سولفات پتاسیم دارای اثر مثبت بر این صفات بود. شدت شوری سبب افزایش خسارت به غشا و کاهش محتوای کلروفیل اسپد شد. با افزایش میزان شوری آب آبیاری اسمولیت هایی مانند قندها و پرولین برای تنظیم اسمزی گیاه افزایش و میزان کلروفیل کاهش یافت ولی رنگدانه های کمکی کارتنویید و آنتوسیانین و همچنین فعالیت آنزیم پروکسیداز افزایش نشان دادند. در سال های دوم و سوم افزایش شوری آب آبیاری سبب افزایش مقدار عناصری از قبیل کلسیم، سدیم، پتاسیم و کلر در ساقه و برگ شد و افزایش میزان محلول پاشی نیز سبب افزایش سدیم و پتاسیم ساقه و برگ شد. افزایش میزان عملکرد و اجزای عملکرد و همچنین محتوای کاتیونی ساقه و برگ تحت تاثیر شوری و محلول پاشی سولفات پتاسیم در هر دو سال در ژنوتیپ ال ام 1303 اتفاق افتاد. این نتایج بیان می دارد که در شرایط شور و در دو سال 93 و 94 ژنوتیپ موتانت ال ام 1303 با توجه به وضعیت بهتر فیزیولوژیکی دارای درصد کیل و وش بالاتری بوده در نتیجه جهت دستیابی به میزان عملکرد بالاتر پنبه در شرایط شور می توان این ژنوتیپ را توصیه نمود. همچنین، این نتایج نشان داد میزان عملکرد وش در ژنوتیپ ال ام 1303 تحت شرایط شور و غیر شور با محلول پاشی سولفات پتاسیم افزایش یافته است. واژه های کلیدی: ویژگی های فیزیولوژیکی، محلول پاشی، شوری و عملکرد