ارزیابی میزان اثربخشی برنامه ریزی های انجام شده در توسعه صادرات محصولات کشاورزی استان فارس

در استان فارس، علی رغم انجام اقداماتی با اهداف رشد صادرات توسط کارگروه توسعه صادرات استان برای بخش کشاورزی، اثر بخشی ها به صورت کامل تحقق نیافته اند. لذا تحقیق حاضر برای پاسخ گویی به سوالاتی از قبیل: الگوی سنجش اثربخشی سازمان های مرتبط با صادرات محصولات کشاورزی مانند سازمان های صنعت، معدن و تجارت و جهاد کشاورزی، اداره کل گمرک، اتاق بازرگانی، صندوق توسعه صادرات و بانک توسعه صادرات کدام است و چه مولفه هایی دارد؟ میزان اثربخشی برنامه ریزی ها انجام شده توسط سازمان های مرتبط با صادرات محصولات کشاورزی در خصوص توسعه صادرات محصولات کشاورزی در استان فارس چگونه است؟ اثربخشی صادرات محصولات کشاورزی چه مولفه هایی دارد و غیره انجام شد. برای دست یابی به مدل مفهومی تحقیق ابتدا مطالعاتی بر پیشینه، اقدامات صورت گرفته توسط نهادهای مربوطه، میزان اثربخشی اقدامات انجام شده و ادبیات نظری انجام گرفت. پس از طراحی الگوی مفهومی، به منظور بررسی عوامل موثر بر میزان اثربخشی در برنامه ریزی های انجام شده از روش های تحلیل عاملی و تحلیل های آماری، مانند آزمون ناپارامتریک فریدمن و آزمون ویلکاکسون استفاده شد. نتایج نشان داد که مهمترین مشکلات موجود برای توسعه صادرات محصولات کشاورزی، تنوع و عدم یکنواختی در محصولات کشاورزی عرضه شده در بازارهای خارجی، منظور نکردن تمایلات و خواسته های مصرف-کنندگان خارجی در محصولات کشاورزی عرضه شده و همچنین عدم رعایت استانداردها بر اساس معیارهای کشورهای هدف در محصولات کشاورزی عرضه شده می باشند. علاوه بر آن الگوی صادراتی محصولات کشاورزی استان فارس یک الگوی مطلوب نیست چرا که هرگاه کشور با مازاد تولید بر مصرف هر یک از محصولات کشاورزی مواجه است تنها راه جذب این مازاد، انجام صادرات آن محصولات به خارج از کشور است. این در حالی است که صادرات یک مفهوم و موضوع مستمر و پایدار است و برای پیگیری استراتژی نفوذ و توسعه صادرات بایستی یک برنامه ریزی بلندمدت برای صادرات محصولات کشاورزی تهیه و تدوین کرد. لذا اگرچه اقداماتی مانند بهبود زیرساخت ها و افزایش تولید و بهره وری آن انجام شده است عوامل دیگر مانند تغییر شرایط تجاری و تقاضاهای تجاری توانسته اثر مثبت اقدامات صورت گرفته را خنثی نماید. راهبرد اصلی برنامه های اجرایی سازمان جهاد کشاورزی کاهش قیمت تمام شده محصولات کشاورزی است. همچنین نتایج بررسی های واحدهای تولیدی خاص مانند تولید انجیر، قارچ، شیرین بیان و غیره در استان فارس نشان داد که مشکلات زیر ساختی نیازمند توجه بیشتر می باشند. علاوه برآن با توجه به پتانسیل های موجود در صادرات محصولات فرآوری شده از محصولات کشاورزی، گسترش صنایع تبدیلی می تواند گامی موثر در توسعه صادرات باشد. با ایجاد شدن بحث تحریم های اقتصادی مشکلات مالی صادرات نیز شدیدتر شده اند. لذا یک نهاد مرجع مانند پایانه صادراتی می تواند علاوه بر شناخت مشکلات و منبع آن ها راهکارهایی برای حل مشکلات ارایه نماید. واژه های کلیدی: اثربخشی، صادرات، محصولات کشاورزی، تحلیل عاملی، استان فارس.