تحلیلی بر برخی خصوصیات اکولوژیک فیل ماهی (Huso huso) در سواحل ایرانی دریای خزر

زیستگاه فیل ماهی دریاهای سیاه، آزوف ، خزر و آدریاتیک است . فیل ماهی در بخش های شمالی، میانی و جنوبی دریای خزر پراکنش داشته و بیش از 90 درصد از ذخایر آن مربوط به رودخانه ولگا ست. فیل ماهی عمدتا در رودخانه ولگا و اورال مهاجرت می نماید . در گذشته در حوضه جنوب دریای خزر تعداد زیادی فیل ماهی در قسمت جنوب شرق وجود داشته که در سالهای اخیر تعداد آن کم شده است. فیل ماهی در خلال دوره زندگی خود در آب های دریایی، اساسا در ناحیه پلاژیک زیست می کنند . عواملی تعیین کننده در مهاجرت تغذیه ای فیل ماهی در دریا ، شامل رژیم غذایی و دسترسی به غذا می باشد. انتشار عمومی این ماهی در دریا بستگی به وجود مواد غذایی آن دارد. عمقی که فیل ماهی در آن یافت می شود، مشخصا به اندازه و سن ماهی بستگی دارد. ماهیان جوان تنها در خلال سال اول زندگی در مکان های کم عمق که به خوبی گرم می شوند باقی می مانند میزان صید فیل ماهی در سال 1371 در حدود 4/198 تن بود در سال 1380 به 1/89 تن رسیده است که 55/0 درصد کاهش یافته است. میزان صید فیل ماهی در سال 1392 معادل 3/9 تن بود که نسبت به سال 1371 در حدود 3/95 درصد کاهش داشته است. عواملی چون نبود مدیریت یکپارچه پنج کشور حاشیه دریای خزر برای مقابله با صید غیرمجاز و قاچاق در کشورهای ساحلی، آلودگیهای موجود در رودخانه ها و دریا ، از بین رفتن زیستگاههای طبیعی و کاهش شدید رهاسازی بچه ماهیان فیل ماهی سبب از بین رفتن ذخایر این ماهی در دریای خزر شده است . بنظر می رسد تنها راه نجات این گونه ارزشمند، اراده جدی کشورها برای مبارزه با صید غیر قانونی و تجارت خاویار آن از دریای خزر و در عین حال تکثیر انبوه و رها سازی سالانه چند صد میلیونی بچه فیل ماهیان به دریای خزر می باشد . همچنین توجه به آبزی پروری این گونه با ارزش می تواند علاوه بر حفظ ذخایر آن ، فشار صید را بر روی آن کاهش دهد . کلمات کلیدی : فیل ماهی (Huso huso ) – وضعیت اکولوژیک – صید – بازسازی ذخایر – دریای خزر