ارزیابی روش های مختلف تکثیر گیاه دارویی آویشن کوهی ‭Thymus‬

به منظور بررسی رویشگاههای طبیعی و همچنین ارزیابی روشهای تکثیر آویشن کوهی‭(Thymus kotschyanus) ‬در اکوسیستم های زراعی، آزمایشهای جداگانه ای در سالهای ‮‭1387‬ و ‮‭1388‬در استان سمنان انجام شد. در آزمایش اول مناطق جاشلوبار، هواخورسو و رامه با استفاده از آزمون تجزیه واریانس یک طرفه مورد بررسی قرار گرفت. ویژگی های مورد مطالعه در این آزمایش شامل: بازده اسانس، درصد جوانه زنی بذور، سرعت تجمعی جوانه زنی و شاخص بنیه بذر، وزن خشک بوته، ارتفاع بوته و محیط بوته بود. نتایج نشان داد که ویژگی های مورد بررسی در رویشگاه جاشلوبار و پس از آن به ترتیب در رویشگاه هواخورسو و رویشگاه رامه بیشترین مقدار را داشتند. آزمایش دوم به منظور بررسی تاثیر هورمون های اکسینی بر استقرار و ریشه زایی قلمه های آویشن کوهی در شرایط گلخانه به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل دو نوع هورمون رشد: ایندول بوتریک اسید و ایندول استیک اسید و هفت غلظت مختلف ( ، ،‮‭100‬ ،‮‭200‬ ،‮‭300‬ ،‮‭2000 1000‬ و ‮‭3000‬ میلی گرم بر لیتر) بود. ویژگی های مورد مطالعه شامل طول ریشه، درصدریشه زایی و وزن خشک ریشه قلمه ها بود. نتایج آزمایش نشان داد حداکثر درصد ریشه زایی مربوط به کاربرد غلظت های ‮‭100‬ میلی گرم بر لیتر از هورمون ها بود. همچنین تیمار قلمه ها با هورمون ایندول استیک اسید نسبت به ایندول بوتریک اسید قلمه هایی با درصد ریشه بهتری را تولید کرد. آزمایش سوم به منظور مقایسه روش های مختلف تکثیر آویشن کوهی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در منطقه شهمیرزاد در سال - انجام شد. در این آزمایش ویژگی های مورد مطالعه شامل میزان رشد، وزن خشک اندام هوایی، درصد استقرار بوته ها و بازده اسانس بود. نتایج حاصل نشان داد اختلاف معنی داری بین درصد استقرار بوته مربوط به کشت نشا در جفی پات ها و نشا تولیدی در بستر گلخانه وجود نداشت. اما با توجه به عملکرد بیشتر نشاهای تولیدی در بستر گلخانه و هزینه کمتر تولید بنابراین روش اخیر قابل توصیه است. کشت مستقیم بذور این گیاه موفقیت آمیز نبود. عملکردکشت قلمه ریشه دار نیز نسبت به قلمه بذری در سطح پایینتری قرار داشت. کلمات کلیدی: گیاهان دارویی، آویشن کوهی، قلمه، هورمون اکسین، اسانس