بررسی تنوع، بیوماس و فراوانی فیتوپلانکتون در حوزه جنوبی دریای خزر

نمونه برداری فیتوپلانکتون این پروژه به صورت فصلی از بهار ‮‭1387‬ طی یکسال درهشت نیم خط عمود بر ساحل به تعداد ‮‭480‬ نمونه از اعماق سطحی 5 متر ، ،‮‭10‬ ،‮‭50 20‬ و ‮‭100‬ متر از آستارا تا ترکمن انجام شد. در مجموع ‮‭191‬ گونه از فیتوپلانکتون شناسایی گردید که باسیلاریوفیتا با ‮‭97‬ گونه برابر ‮‭50/8‬ % ، شاخه کلروفیتا با ‮‭28‬ گونه برابر‮‭14/7‬ % ، شاخه پیروفیتا با ‮‭26‬ گونه برابر6/%‮‭13‬ ، شاخه سیانوفیتا با ‮‭25‬ گونه برابر 1/%‮‭13‬ و شاخه اوگلنوفیتا با ‮‭15‬ گونه برابر ‮‭7/9‬ % از کل گونه ها را تشکیل داد. میانگین تراکم فیتوپلانکتون برابر ‮‭27947500 2465184‬ عدد در مترمکعب (خطای استاندارد میانگین) و میانگین زی توده برابر‮‭125/51 8/84‬ میلی گرم در مترمکعب (خطای استاندارد میانگین) بوده است. تراکم و زی توده فیتوپلانکتون در فصول بهار ، تابستان ، پاییز و زمستان دارای تفاوت معنی دار بوده اند (‮‭05.0‬‭> p) . ‬بیشترین تراکم به ترتیب مربوط به فصل زمستان ، پاییز ، تابستان و بهار بود (‮‭05.0‬‭> p) ‬و بیشترین زی توده به ترتیب مربوط به فصل زمستان ، پاییز، بهار و تابستان بود (‮‭05.0‬‭> p). ‬باسیلاریوفیتا دارای بیشترین تراکم ( ‮‭49‬/%‮‭51‬) میانگین برابر ‮‭14390833 16262/35‬ در مترمکعب (خطای استاندارد میانگین) و اوگلنوفیتا (‮‭0/39‬ %) با میانگین ‮‭109791 16262/14‬ عدد در مترمکعب(خطای استاندارد میانگین) دارای کم ترین تراکم بوده اند. از طرفی پیروفیتا دارای بیشترین میانگین زی توده (‮‭14‬/%‮‭53‬) به میزان ‮‭66/69 5/53‬ میلی گرم در مترمکعب(خطای استاندارد میانگین) و کلروفیتا (‮‭0/54‬ %) با میانگین‮‭0/68 0/11‬ میلی گرم در مترمکعب (خطای استاندارد میانگین) کمترین زی توده را دارند. تراکم و زی توده شاخه های فیتوپلانکتونی در فصول مختلف دارای مقادیر متفاوت بوده اند(‮‭05.0‬‭> p). ‬تراکم و زی توده فیتوپلانکتون در لایه بالا و لایه زیرین ‮‭50‬ متری دارای تفاوت معنی داری بوده است (‮‭05.0‬‭> p). ‬با دور شدن از ساحل و افزایش عمق، کاهش میانگین تراکم و زی توده مشاهده شد(‮‭05.0‬‭> p). ‬بیشترین تراکم فیتو پلانکتون در قسمت سطحی ایستگاه ‮‭10‬ ‭m ‬و کم ترین تراکم در ایستگاه با عمق ‮‭100‬ ‭m ‬و بیشترین زی توده فیتو پلانکتونی در قسمت های سطحی ایستگاه عمقی ‮‭20‬ ‭m ‬و کم ترین زی توده در عمیق ترین نقطه نمونه برداری یعنی در ایستگاه با عمق ‮‭100‬ متر وجود داشت. تراکم و زی توده فیتوپلانکتون در لایه های عمقی مختلف نمونه برداری نسبت به هم دارای تفاوت معنی دار بوده است (‮‭05.0‬‭> p) ‬به نحوی که بیشترین تراکم به ترتیب مربوط به لایه های ‮‭10‬ ،سطحی 5متری، ‮‭20‬ ، ‮‭50‬ و ‮‭100‬ متری بود و بیشترین زی توده به ترتیب مربوط به لایه های سطحی 5متری ، ‮‭20‬ ، ‮‭10‬ ، ‮‭50‬ و ‮‭100‬ متری بود (‮‭05.0‬‭> p). ‬تراکم و زی توده فیتوپلانکتون در ترانسکت های مختلف دارای تفاوت معنی دار بوده است (‮‭05.0‬‭> p). ‬در ترانسکت های آستارا، بابلسر، انزلی، امیرآباد، ترکمن، سفیدرود، نوشهر، تنکابن به ترتیب بیشترین تراکم فیتوپلانکتون ها مشاهده شد(‮‭05.0‬‭> p). ‬از لحاظ زی توده به ترتیب ترانسکت آستارا، انزلی، سفیدرود، بابلسر، نوشهر، تنکابن، امیرآباد و ترکمن دارای مقادیر بالاتری بودند(‮‭05.0‬‭> p). ‬شاخص تنوع گونه ای شانون- وینر‭(Shanon and Wiener) ‬فیتوپلانکتون برابر ‮‭2/92‬ (شرایط مزوتروف) بود. تغییرات شرا یط محیطی و مواد مغذی در فصول مختلف بر این شاخص تاثیر گذار بوده به نحوی که در تابستان کم ترین تنوع گونه ای را شاهد بودیم که به ترتیب در فصول پاییز و زمستان و بهار تنوع گونه ای افزایش داشته است. لغات کلیدی: فیتوپلانکتون، پراکنش فصلی، زی توده، دریای خزر، تراکم، تنوع زیستی.