ارزیابی اقتصادی کشت برنج هیبرید

موسسه تحقیقات برنج کشور پس از یک دهه تحقیق در زمینه برنج هیبرید، در مرحله معرفی اولین رقم هیبرید قرار گرفت. زراعت برنج هیبرید از این نظر با اهمیت تلقی می شود که مشاهدات سال ‮‭1383‬ بیانگر عملکرد شلتوک آن حتی تا بیش از ‮‭13‬ تن در هکتار بوده این میزان بیش از %‮‭50‬ بیشتر از حداکثر عملکرد ارقام پرمحصول و تا %‮‭200‬ بیشتر از حداکثر عملکرد ارقام بومی برنج در کشور می باشد. در انواع ارقام برنج، برای تهیه بذر به میزان لازم از محصول شلتوک تولید شده انتخاب و از آن، در سال بعد بعنوان بذر استفاده می شود در حالی که در برنج هیبرید، بذر آن ارزش تبدیل و تغذیه ندارد در مقابل شلتوک غیر بذری هیبرید ارزش بذری نداشته فقط جهت تغذیه استفاده می شود، به همین دلیل فرایند کشت برنج هیبرید با تولید بذر آن متفاوت است. این پروژه در سال اول بر روی شالیزارهای موسسه تحقیقات برنج کشور در رشت توسط همکاران بخش علمی اصلاح و تهیه بذر موسسه و روی 3 قطعه از زمین های تحقیقاتی اجرا گردید و سال دوم در ‮‭95‬ قطعه از زمین های کشاورزان و زیر نظر همکاران فنی پروژه انجام شد. اطلاعات مربوط به ریز هزینه ها به تفکیک عوامل تولید، انواع هزینه ها و سال های اجرای پروژه، در پرسش نامه ای که از قبل تهیه شد، از کل جامعه که به کشت برنج هیبرید مبادرت کردند، جمع آوری گردید. بر اساس اطلاعات حاصل از تحقیق، میانگین مقدار شلتوک و برنج سفید با ‮‭10‬ شکست، حاصل در سال اول به ترتیب ‮‭12400‬ و ‮‭5090‬ کیلوگرم در هکتار بود که با ضریب ‮‭41‬ تبدیل گردید. در حالی که در سال دوم این پژوهش، بطور میانگین به ترتیب ‮‭9118‬ و ‮‭4801‬ کیلوگرم در هکتار شلتوک و برنج برداشت شدند، که افزایش ضریب تبدیل تا ‮‭53‬ را نشان می دهد. کاهش بیش از 3 تن میانگین عملکرد در واحد سطح با توجه به اینکه در سال اول هر سه کشاورز همکار در پروژه از جمله کشاورزان پیشرو بودند لذا اهمیت آموزش را بیان می کند ضمن آنکه توسعه کشت برنج هیبرید در ‮‭95‬ منطقه، موجب آشنایی شالیکوبی ها با خصوصیات رقم جدید و در نتیجه افزایش ‮‭12‬ در ضریب تبدیل شد. هزینه تمام شده بازای هکتار در سال اول برای شلتوک ‮‭21512793‬ ریال و برای برنج سفید با ‮‭10‬ شکست ‮‭22224793‬ ریال محاسبه گردید. هزینه ی تمام شده ی یک کیلو شلتوک و یک کیلو برنج سفید با توجه به میانگین برداشت محصول به ترتیب ‮‭1788‬ و ‮‭4492‬ ریال بوده است که با در نظر گرفتن ‮‭10‬ سود اقتصادی قیمت مناسب برای عمده فروشی یک کیلو شلتوک و یک کیلو برنج سفید به ترتیب ‮‭1908‬ و ‮‭4803‬ ریال برآورد گردید. در سال دوم اجرای پروژه، میانگین هزینه تولید شلتوک در نقطه سر به سر بازای هر هکتار ‮‭26248342‬ ریال و برنج سفید با ‮‭10‬ شکست ‮‭26528674‬ ریال می باشد. میانگین هزینه ی تمام شده ی یک کیلو شلتوک و یک کیلو برنج سفید با توجه به میانگین برداشت محصول به ترتیب ‮‭2879‬ و ‮‭5525‬ ریال بوده که با در نظر گرفتن ‮‭10‬ سود اقتصادی قیمت مناسب برای عمده فروشی یک کیلو شلتوک و یک کیلو برنج سفید به ترتیب ‮‭3167‬ و ‮‭6078‬ ریال برآورد گردید. بر اساس نتایج تحقیق، با توجه به هزینه های فرصت از دست رفته و هزینه های کارگری در گروه های هزینه ای، شالیکاران مالک زمین و صاحب سرمایه که فعالیت زراعت را نیز خانوادگی انجام می دهند، علاوه بر سود اقتصادی، تمام یا قسمتی از هزینه های فرصت سرمایه و کار را نیز به درآمد خانوار می افزایند.