بررسی واکنش برخی از ژنوتیپهای گندم به تنش ماندابی در مراحل مختلف نمو

همه ساله مقادیر قابل توجهی از سطوح زیر کشت گندم به دلیل عوامل مختلف از جمله تنش های محیطی دچار خسارت می شوند. یکی از تنش های محیطی که خسارت قابل توجهی به اراضی تحت کشت گندم خصوصا در استان خوزستان وارد می نماید استرس ماندابی می باشد. در این طرح واکنش برخی ژنوتیپهای گندم تحت شرایط ماندابی در مراحل مختلف نمو در آزمایشی به صورت کرتهای دو بار خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی و در سه تکرار مورد مطالعه و ارزیابی قرار می گیرد. در این آزمایش پنج رقم گندم شامل چمران، ‮‭80-18‬‭-S-‬‮‭11-78‬ ، ‭S ‬، کرخه و دنا به عنوان عامل اصلی و مراحل مختلف نمو گندم شامل شروع پنجه، شروع طویل شدن ساقه و ظهور سنبله که به ترتیب معادل مراحل رشد ،‮‭31 21‬ و ‮‭51‬ بر مبنای کددهی زادکس می باشند به عنوان عامل فرعی و دوره های مختلف ماندابی شامل (،0 ،‮‭20 10‬ روز) به عنوان فاکتور فرعی، فرعی در نظر گرفته می شوند. به منظور جلوگیری از نفوذ آب از کرتهای غرقاب به کرتهای مجاور فاصله کرتها از یکدیگر ‮‭1/5‬ متر و فاصله بین تکرارها 2 متر در نظر گرفته می شود. در زمان کاشت عملیات تهیه زمین مطابق معمول انجام شده و میزان کود مورد نیاز براساس آزمون خاک و توصیه بخش آب و خاک محاسبه و به زمین داده می شود. در طول دوره رشد یادداشت برداری از مراحل رشد و دیگر یادداشت برداریهای لازم انجام شد. در زمان برداشت محصول هر کرت پس از حذف دو خط از طرفین و نیم متر از بالا و پایین هر کرت به عنوان حاشیه برداشت شد و علاوه بر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، شاخص برداشت و اجزا عملکرد نیز اندازه گیری شد. در پایان هر سال اطلاعات به دست آمده به روش تجزیه واریانس طرحهای دو بار خرد شده ارزیابی شده و میانگین ها از طریق آزمون چند دامنه ای دانکن ‭DMRT ‬با یکدیگر مقایسه می شوند و در پایان سال دوم نیز تجزیه واریانس مرکب به منظور حذف اثر سال انجام شد. بر اساس نتایج دو ساله اجرای آزمایش اثر سال بر عملکرد دانه ارقام مورد بررسی معنی دار نبود و عملکرد دانه ارقام تفاوت معنی داری با یکدیگر نداشتند همچنین بر اساس نتایج حاصله در مرحله شروع پنجه حساسیت گندم نسبت به شرایط ماندابی بیشتراز مراحل شروع طویل شدن ساقه و ظهور سنبله بود و عملکرد دانه تحت شرایط ماندابی در مرحله شروع پنجه زنی کاهش معنی داری داشت.همچنین نتایج دوساله نشان داد تفاوت عملکرد دانه تحت شرایط ماندابی به مدت ده روزنسبت به شرایط نرمال (بدون تنش)معنی دار نبوده به عبارت دیگر گیاه می تواند تا ده روز ماندابی را تحمل نموده و پس از رفع شرایط ماندابی خسارات وارده را تا حدی جبران نماید اما عملکرد دانه تحت شرایط ماندابی به مدت های طولانی تر (‮‭20‬روز) باعث کاهش معنی دار عملکرد نسبت به شرایط نرمال می شود . واژهای کلیدی: ماندابی،ژنوتیپهای گندم،مرحله رشد،عملکرد و اجزای عملکرد