استخراج و شناسایی ترکیبهای شیمیایی اسانس گل محمدی در پایه های مختلف کشت شده در بعضی از استانهای کشور (در شرایط دیم منطقه شهرکرد چهارمحال بختیاری)

از جمله گیاهان دارویی که در شرایط کنونی و با وجود بحران خشکسالی در سالیان گذشته امکان کشت دیم آن در اراضی کم بازده استان وجود دارد گل محمدی است. از این گیاه به جز مباحث حفاظت خاک و آب و جنبه های دارویی، زینتی، فراورده های متنوعی از جمله گل،گلاب، سوخت بیولوژیک، کود آلی و از همه مهم تر اسانس، تولید و فرآوری می شود. صنعت فرآوری فرآورده های گل محمدی و به خصوص اسانس گیری، از جمله صنایعی است که به دلیل وجود مواد اولیه آن در داخل کشور، در شرایط تحریم، شکننده نبوده و همچنین موجب ارزآوری در بخش صادرات غیر نفتی می شود. یکی از سه محصولی که از گلبرگ های گل محمدی ‭ Rosa damascena Mill. ‬بدست می آید اسانس آن است. این فرآورده مهم حتی در اکسشن های یکسان در نواحی جغرافیایی مختلف نیز دارای مقادیرمتفاوتی از ترکیب های مهم است. برای کاشت مناسب ترین اکسشن ها در منطقه شهرکرد لازم است ترکیب های آن در اکسشن ها مورد مقایسه قرار بگیرد. به همین منظور، ‮‭42‬ اکسشن گل محمدی از نقاط مختلف کشور، در یک طرح آزمایشی بلوک های ناقص تصادفی و با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. در این تحقیق گلبرگ های گل محمدی هر ژنوتیپ جمع آوری و اسانس آن با روش تقطیر با آب استخراج و سپس توسط دستگاه های کروماتوگرافی گازی ‭(GC) ‬و کرماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی ‭(GC/MS) ‬تجزیه و ترکیب های آنها نیز مورد شناسایی قرار گرفت. از آنجا که دو ترکیب‭Citronellol ‬و ‭Geraniol ‬که از ترکیب های مهم اسانس گل محمدی هستند، ارزیابی اسانس بر اساس درصد ترکیب های موثر در کیفیت آن از جمله مقادیر این دو ترکیب انجام شد. اکسشن ها از نظر بازده و ترکیب های عمده اسانس و همچنین عملکرد اسانس دارای اختلاف بودند. بیشترین و کمترین درصد اسانس به ترتیب به میزان ‮‭0/0303‬ و ‮‭0/0014‬ متعلق به اکسشن های ایلام و سمنان 2 بود. با اجرای این تحقیق، در اولویت قراردادن کاشت دیم گل محمدی در اراضی کم بازده استان توسط دستگاه های ذیربط، به دلایلی از جمله وجود بحران خشکسالی و همچنین چند ساله بودن این گیاه که به جز جنبه های اقتصادی تولید اسانس، از جنبه های حفاظت خاک و آب نیز حایز اهمیت فراوانی می باشد مورد تاکید قرار گرفت. کلمات کلیدی: گل محمدی، اکسشن، اسانس، استان چهارمحال و بختیاری