تحلیلی بر مطالعات انجام شده پراکنش تاسماهی ایرانی (Acipenser persicus ) در آب های ایرانی حوضه جنوبی دریای خزر

وضعیت صید منطقه ای نشان می دهد که فراوانی ماهیان خاویاری از غرب به شرق کاهش می یابد. درصد فراوانی تاسماهی ایرانی در سواحل جنوب غربی( استان گیلان) برای سالهای84- 82 از غرب به شرق افزایش پیدا می کند. از مقایسه نتایج دو استان گیلان و مازندران بنظر می رسد که مسیر مهاجرت ماهیان خاویاری در سواحل جنوب شرقی از شرق به غرب و در سواحل جنوب غربی از غرب به شرق می باشد. در بررسی پراکنش ماهیان خاویاری در اعماق کمتر از 10 متر در آب های ایران نیز تراکم بالایی از تاسماهی ایرانی مشاهده شد. در تابستان ماهیان به علت دمای مناسب آب و وفور مواد غذایی در اعماق کمتر از ده متر جهت رشد و تغذیه به این اعماق مهاجرت نموده و در نتیجه فروانی نسبی آن افزایش می یابد. رهاسازی بچه ماهیان خاویاری در رودخانه در نیمه دوم فصل بهار منجر به افزایش تراکم بچه ماهیان خاویاری در تابستان می شود. در زمستان و پاییز به علت سردی هوا و آب، ماهیان به اعماق پایین تر که دمای آب مناسب تر می باشد، مهاجرت می کند و در نتیجه تراکم نسبی ماهیان در اعماق کمتر از ده متر فوق العاده کاهش می یابد. بطور کلی فراوانی ماهیان خاویاری جوان و بچه ماهی در اعماق کمتر از ده متر زیاد می باشد و اعماق کم زیستگاه ماهیان جوان است و ماهیان بالغ و رسیده در این محدوده کمتر و بندرت زیست می کنند. با توجه به نتایج ارایه شده در گزارشات مختلف پروژه ارزیابی ذخایر ماهیان خاویاری که در طی سالهای 1382 الی 1391 ارایه شده است میزان صید در واحد تلاش و صید در واحد سطح گونه تاسماهی ایرانی در استان مازندران همواره باستثنای بعضی از فصول- بسیار محدود- نسبت به سایر استانها بسیار قابل توجه بوده و به مراتب بیشتر از سایر استانهای شمالی می باشد که ممکن است به دلیل تغییرات شرایط زیستی از قبیل مهاجرت های تغذیه ای ماهیان در فصول مختلف و وجود مواد غذایی بر میزان صید با ترال کف، درجه حرارت آب همچنین رهاسازی و پراکنش بچه ماهیان خاویاری حاصل از تکثیر مصنوعی باشددر حالی که بیشترین بچه ماهی تاسماهی ایرانی رها سازی شده از استان گیلان می باشد وجود این گونه از ماهی که بیشتر آنها بچه ماهیان و ماهیان جوان می باشند جای بررسی دارد. بدین گونه که بهترین صید تاسماهی ایرانی در نواحی جنوب غربی خزر شمالی، سواحل شرقی خزر جنوبی (ماه های فروردین، اردیبهشت و مهرماه) و نواحی غربی خزر میانی به ترتیب در بسترهای شنی و شنی- لجنی دیده شد. تاسماهی ایرانی در بخش غربی خزر جنوبی عمدتا در بسترهای لجنی و در سواحل شرقی آن وابسته به بستر مشخصی نبوده و در تمامی بسترها زیست می کند. بر اساس بررسی های انجام شده، بستر مورد علاقه ی این ماهی بستر شنی می باشد، در عین حال به بسترهای صدفی (در فصل پاییز) و لجنی در فصل زمستان نیز تمایل نشان می دهد. با توجه به شرایط بحرانی دریای خزر و جمعیت ماهیان خاویاری در این شرایط لازم است هر چه سریعتر مدیریت مسیولانه و پایدار بر روی ماهیان خاویاری با نگرش اکوسیستمی با تشریک مساعی همه کشورهای حاشیه این دریا به اجرا گذاشته شود. کلمات کلیدی: ارزیابی ذخایر، تاسماهی ایرانی (Acipenser persicus )، پراکنش، دریای خزر ، مهاجرت