بررسی تاثیر منابع و مقادیر مختلف کودهای آلی در تامین نیتروژن مورد نیاز گیاه در کشت گندم – ذرت در کرت های دایم

براساس آمارهای موجود در بیش از 6/60 درصد اراضی کشاورزی کشور میزان کربن آلی خاک کمتر از یک درصد می-باشد. در حالی که حد مطلوب کربن آلی خاک برای دستیابی به تولید پایدار بایستی 3-2 درصد باشد. بر اساس برنامه پنجم توسعه و وزارت جهاد کشاورزی موظف است بخشی از نیاز کودی کشور را با مصرف کودهای آلی و زیستی، جایگزین انواع کودهای شیمیایی نماید که تحقق این هدف از طریق مدیریت تلفیقی حاصلخیزی خاک و تغذیه گیاه میسر می باشد. آزمایش به صورت بلوک نواری خرد شده در سه تکرار، در کرت های دایم و در هر استان با مشخصات مختلف خاکی به مرحله اجرا در آمد. تیمارهای آزمایش به شرح زیر بود: الف - منبع کود آلی در هر استان دو نوع کود آلی قابل دسترس انتخاب شد. منابع کودهای آلی شامل کود گاوی، کود گوسفندی، ورمی کمپوست کود گاوی، کمپوست باگاس نیشکر، کمپوست ضایعات چوب و کمپوست پسماند شهری بود ب- مقدار مصرف کود آلی: از دو نوع منبع کود آلی، هر کدام به میزان 10 و 20 تن در هکتار. ج- مقدار مصرف نیتروژن (از منبع کود اوره) بر اساس توصیه تحقیقاتی منطقه شامل: N0= بدون کود نیتروژن،N1 = مصرف کود نیتروژن از منبع اوره براساس 100 درصد آزمون خاک، N2 = مصرف کود نیتروژن از منبع اوره براساس 75 درصد آزمون خاک، N3= مصرف کود نیتروژن از منبع اوره براساس 50 درصد آزمون خاک.کود آلی در سال اول قبل از کشت در کرتهای دایم مورد استفاده قرار گرفت. منابع کودهای آلی شامل کود گاوی، گوسفندی، باگاس نیشکر، کمپوست ضایعات چوب و کمپوست پسماند شهری بود. میزان کربن آلی در خاکهای مناطق مورد آزمایش در محدوده 25/0 الی 5/1 درصد وزنی بود. عملکرد گیاه، اجزا عملکرد، غلظت، جذب نیتروژن و درصد کربن آلی خاک اندازه گیری شد. نتایج آزمایش نشان داد که مصرف کود نیتروژنی برای دستیابی به حداکثر عملکرد مورد نیاز می باشد. مصرف 10 تن در هکتار کود آلی به تنهایی نسبت به شاهد آزمایش در بیش از 77 درصد مناطق مورد آزمایش سبب افزایش عملکرد گندم – ذرت شد و این افزایش در تیمار 20 تن در هکتار کود آلی بیشتر مشهود بود. میزان افزایش کربن آلی خاک ، در تیمار کاهش مصرف کود نیتروژنی به همراه کود آلی در محدوده 20-5 % در نوسان بود. در تیمار مصرف کود نیتروژنی به میزان 25% کمتر از آزمون خاک به همراه کود آلی به میزان 10 تن در هکتار سبب افزایش عملکرد گندم – ذرت در بیش از 5/65% از مناطق مورد آزمایش شد. هنگامی که مصرف کود آلی به 20 تن در هکتار افزایش یافت، در بیش از 86% مناطق مورد آزمایش عملکرد گندم – ذرت بیش از تیمار مصرف نیتروژن بر اساس آزمون خاک بود. به طور کلی تاثیر کود دامی نسبت به انواع کمپوست در افزایش عملکرد محصول بارز تر بود. مصرف توام کود آلی و شیمیایی می تواند به گونه ای راندمان استفاده از نیتروژن را برای گیاه افزایش دهد که حتی با کاهش 25% کود نیتروژنی افزایش عملکرد نسبت به مصرف تنهای کود نیتروژنی داشته باشیم. مصرف توام کود آلی و نیتروژنی سبب افزایش معنی دار غلظت نیتروژن در دانه و کاه گندم و اندام هوایی ذرت شد. نتیجه نهایی اینکه مصرف کود آلی به میزان 20 تن در هکتار به همراه کود نیتروژنی به میزان 25 % کمتر از آزمون خاک در اکثر مناطق زراعی کشور که تحت کشت گندم – ذرت هستند، قابل توصیه می-باشد.کلمات کلیدی: کود آلی- نیتروژن- گندم – ذرت.