بررسی آزمایشگاهی اثر غیریکنواختی دانه بندی رسوبات در تغییرات مرفولوژیکی بستر رودخانه های عریض

بسیاری از رودخانه ها دارای رسوبات غیر یکنواخت بوده و رفتار مرفولوژیکی بستر رودخانه بسته به این غیریکنواختی می تواند متفاوت باشد. در بسیاری از مدل های فیزیکی نیز برای ساده نمودن کار در انجام آزمایش ها از رسوبات با قطر متوسط استفاده می گردد، که این نیز در بسیاری از مواقع با افزایش عدم قطعیت نتایج همراه خواهد بود. نتایج بیانگر آن است که هر چه ضریب جورشدگی رسوبات بیشتر باشد فرم بسترسریع تر به پایداری می رسد و حجم رسوبات خروجی از انتهای فلوم، نسبت به تغییرات دبی، بیشتر از تغییرات شیب تاثیر می پذیرد. نتایج تحلیلی نیز بیانگر آن است که باکاهش انحراف معیار و ضریب جورشدگی رسوبات، عدد رینولدز جریان افزایش یافته و نسبت قطر معادل رسوبات به عمق جریان ‭(De/h) ‬افزایش می یابد و با افزایش شیب مقدار عدد فرود، عدد رینولدز ذره و پارامتر شیلدز غالبا افزایش یافته و مقدار نسبت سرعت جریان به سرعت برشی کاهش می یابد. از طرفی، با افزایش نسبت ‭De/h ‬مقدار رینولدز ذره و پارامتر شیلدز کاهش و نسبت سرعت جریان به سرعت برشی گاهی افزایش و گاهی کاهش نشان می دهد و در نسبت های ‭De/h ‬کمتر، با افزایش این نسبت، پارامتر شیلدز با شدت بیشتری کاهش می یابد. بستر رفتارهای جداگانه و مشخصی را برای هر نوع دانه بندی از خود نشان می دهد. با کاهش شیب عدد رینولدز کاهش یافته و نسبت سرعت جریان به سرعت برشی افزایش می یابد. با کاهش شیب نیز ضریب جورشدگی تاثیر به سزایی در دبی رسوبات خروجی دارد و دبی رسوبات خروجی با دانه بندی یکنواخت بیشتر از غیریکنواخت خواهد بود. در این مقاله روابطی برای پیش بینی بار بستر و رابطه بین انحراف معیار هندسی ‭g ‬و ضریب جورشدگی ‭Sc ‬نمونه رسوب ارایه شده است. کلمات کلیدی: رسوبات غیریکنواخت، جورشدگی، دیون، مورفولوژی بستر، مدل فیزیکی