بررسی عوامل موثر بر مصرف در بازار داخلی پسته ایران

با توج ه به محدودیت های تجاری بین المللی در زمینه واردات پسته از ایران، اتکا صرف به بازار صادرات ممکن است تولید این محصول اساسی را در آینده با چالش جد ی مواجه سازد. ضمن آن که ورود کالاهای جانشین وارداتی نظیر فندق، گردو و بادام هندی به بازار ایران نیز فضا را برای توسعه بازار داخلی پسته محدود تر می نماید. تحقیق حاضر به بررسی مصرف داخلی پسته و راهکارهای توسعه این بازار پرداخت. عوامل موثر بر مصرف پسته با استفاده از فرم مناسب تابعی برآورد شده و با استفاده از ضریب همبستگی و آنالیز واریانس، متغیرهای تحقیق مورد تحلیل قرار گرفت. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه مصرف کنندگان پسته در استان کرمان( کرمان ، سیرجان، رفسنجان و انار) بعنوان قطب تولید و تهران (بعنوان قطب مصرف) می باشد. داده های این تحقیق از طریق مصاحبه حضوری و تکمیل پرسشنامه از مصرف کنندگان پسته که بر اساس سطح درآمدی (درآمد پایین، متوسط و بالا ) و بر پایه جمعیت مناطق مختلف شهری و به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب گردیدند، بدست آمد. تعداد پرسشنامه تکمیل شده در استان تهران واستان کرمان هریک ‮‭30‬ پرسشنامه (در هر طبقه درآمدی تعداد ‮‭10‬ پرسشنامه) در هر فصل و در مجموع 8 فصل جمع آوری اط لاعات، برای هریک از این دو استان، تعداد ‮‭240‬ پرسشنامه تکمیل گردیده و در مجموع با ‮‭480‬ مصرف کننده پسته مصاحبه حضوری بعمل آمد. نتایج نشان داد که آشنایی با ارقام مختلف و درجه و کیفیت آنها، هزینه خانوار، بسته بندی و قیمت محصولات جانشین از مهمترین عوامل موثر بر مصرف در بازار داخلی پسته می باشند. برای استان کرمان قدر مطلق کشش قیمتی محاسبه شده برای پسته برشته و شور، خلال و پودر پسته، قاووت پسته و آجیل پسته حد اقل در یکی از موارد افزایش و یا کاهش قیمت بیشتر از یک بوده که موید با کشش بودن و یا لوکس بودن این محصولات برای مصرف کنندگان می باشد و در مورد سایر محصولات مورد مطالعه قدر مطلق کشش قیمتی کمتر از یک بوده که موید کم کشش بودن و یا نیمه ضروری بودن این محصولات است. ضریب همبستگی محاسبه شده بین مصرف سرانه پسته با سایر متغیرهای تحقیق مثبت است که خود نشان از روند مثبت افزایش مصرف در بازار داخلی می باشد. برای استان تهران قدر مطلق کشش قیمتی محاسبه شده برای انواع پسته و فراورده های آن و کالاهای جانشین و مکمل حد اقل در یکی از موارد افزایش و یا کاهش قیمت، بیشتر از یک بوده که موید با کشش بودن و یا لوکس بودن این محصولات برای مصرف کنندگان می باشد. تنها در مورد بستنی با طعم و یا مغز پسته و برخی از سایر کالاهای مکمل پسته، قدر مطلق کشش قیمتی کمتر از یک بوده که موید کم کشش بودن و یا نیمه ضروری بودن این محصولات است. ضریب همبستگی محاسبه شده بین مصرف سرانه پسته با سایر متغیرهای تحقیق مثبت است که خود نشان از روند مثبت افزایش مصرف در بازار داخلی می باشد. پیشنهاد می گردد برای افزایش مصرف در بازار داخلی پسته فرهنگ سازی لازم از طریق روشهای مختلف صورت پذیرد، همچنین با اصلاح شبکه توزیع پسته در بازار داخلی قیمت پسته و فراورده های جانبی و مکمل آن کاهش یابد و برای توسعه صنایع تبدیلی و خصوصا صنایع غذایی حاصل از پسته برنامه ریزی گردد. برای توسعه صنایع تبدیلی و صنایع غذایی با لحاظ نمودن قیمت پسته کمتر سعی گردد تا قیمت تمام شده این محصولات کم شود. وازه های کلیدی: بازار داخلی، محصول جانشین، محصول مکمل