ارزیابی ارقام و لاین های برنج کیفی و معطر در آزمایشات مشاهده ای بین المللی

به منظور ارزیابی اولیه ژنوتیپ های برنج با عنوان لاین های برنج کیفی و معطر در آزمایشات مشاهده ای بین المللی (‮‭2012‬‭-IRFAON)‬، چهاردهمین سری از این لاین ها در سال ‮‭1391‬ از سوی موسسه بین المللی تحقیقات برنج به موسسه تحقیقات برنج کشور در رشت و معاونت مازندران در آمل ارسال شد. این سری شامل ‮‭36‬ ژنوتیپ به همراه 7 شاهد بین المللی به نام های باسماتی،‮‭370‬ ‭IR‬‮‭50 , IR‬‮‭64 , IR‬،‮‭72‬ ‭PSB RC‬،2 ‭PSB RC‬،‮‭64‬ ‭PSB RC‬‮‭18‬ و یک شاهد محلی بودند. شاهد محلی در آمل رقم فجر و در رشت ارقام گوهر و درفک در نظر گرفته شد. کلیه لاین ها در بهار در خزانه بذرپاشی شده و سپس در زمین اصلی در قالب طرح آگمنت بر اساس طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار نشاکاری شدند. اندازه گیری خصوصیات مورفولوژیک و عملکرد ژنوتیپ ها طبق دستورالعمل ارسالی از ایری انجام شد. از میان ژنوتیپ های مورد مطالعه شاهدهای باسماتی،‮‭370‬ ‭IR‬،‮‭72‬ ‭PSB RC‬،2 در خزانه های دو منطقه جوانه نزدند و شاهد ‭PSB RC‬‮‭18‬ نیز به دلیل دیررسی در دو منطقه به گل نرفت. به علاوه تعدادی از ژنوتیپ های غیر تکراری در دو منطقه به دلیل فقدان قوه نامیه جوانه نزدند. در انتخاب ژنوتیپ های غیر تکراری به فاکتورهایی نظیر زودرسی، ارتفاع بوته مناسب، عملکرد، کیفیت، نسبت طول به عرض برنج قهوه ای و تحمل به آفت کرم ساقه خوار و مقاومت به بیماری های مهم توجه گردید و بر اساس آن رقم شیرودی و ژنوتیپ های‮‭15-1-1-1‬‭-RI‬‮‭1-25-1812084‬-،1 ‭PR‬‮‭4-5-3-5-1-1-9-33319‬-،1 ‭RI‬‮‭1-12-1812084‬-،1 ‭RI‬‮‭1-96-1812084‬-،1 ‭UPR‬‮‭2729‬ در مازندران و در گیلان رقم شیرودی و ژنوتیپ های با منشا ایرانی شامل ‮‭96-1-1‬‭-RI‬‮‭1-12-1812084‬-،1 ‭RI‬‮‭1-25-1812084‬-،1 ‭RI‬‮‭1-90-1812084‬-،1 ‭RI‬‮‭1-95-1812084‬-،1 ‭RI‬‮‭1812084‬ به عنوان ژنوتیپ های برتر از نظر عملکرد و تحمل به آفات و بیماری ها انتخاب شدند. نکته قابل توجه در این مطالعه برتری نسبی ژنوتیپ های با منشا ایرانی در هر دو منطقه مازندران و گیلان بود که این موضوع اهمیت توجه بیشتر به لاین های اصلاحی داخلی را نمایان می سازد. واژه های کلیدی: برنج کیفی و معطر، طرح آگمنت، ژنوتیپ، ایری