بررسی مفاهیم آزادی در شعر بیدل دهلوی

یکی از بزرگترین نعمت های خداوند متعال به انسان و عالی ترین منبع رشد و کمال بشر، آزادی و آزادگی است. این مهم بارها و به شکل های گوناگون، مستقیماً یا غیرمستقیم، در آیات قرآن کریم و احادیث اسلامی تأکید شده است. عرفا و شعرای فارسی گوی و فارسی دان نیز، به تبع منویات دین مبین ا سلام در این باره بسیار سروده و این واژه ها یا مترادفات و هم مضمون های آن ها را در آثار خود به کار گرفته اند؛ به عنوان مثال، «حافظ» خود را غلام همت آن می داند که در زیر چرخ کبود از هرچه رنگ تعلق پذیرد آزاد باشد و ... در این راستا، نیم نگاهی به دیوان اشعار بیدل دهلوی معلوم می دارد که ایشان نیز در کاربرد واژه های آزاد، آزاده، آزادی و آزادگی ید بالایی داشته و حتی گوی سبقت را از دیگران هم ربوده است به طوری که بسامد این ابیات در دیوان او به بیش از 260 بیت می رسد. با این اوصاف، هدف این مطالعه بررسی معانی و مضامین ابیاتی از بیدل دهلوی قرار گرفت که در آنها یکی از واژه های آزادگی و آزادگی به کار رفته تا معلوم گردد بیدل با این کلمات به دنبال چه مضامینی بوده است. برای همین منظور، از روش های تحقیق کیفی، روش توصیفی- تحلیلی به عنوان روش مطالعه قرار گرفت و با استفاده از ابزار کتابخانه ای و سند کاوی، در خصوص معانی ومضامین این واژه ها، مطالعه شده، سپس آن موارد در دیوان بیدل بررسی گردید و معلوم شد که بیدل آزادگی و آزادی را مترادف هم به کار گرفته و با هردوکلمه، اغلب ترک تعلقات دنیوی را منظور می کرده است و پیوسته تعلقات را مانعی برای رسیدن به حق و حقیقت می دانسته است.

Keywords:

آزادگی , آزادی , بیدل دهلوی , تعلقات دنیوی