مطالعه تطبیقی کتیبه ها و مضمون آیات در محراب های گچبری دوره ایلخانی (محراب مسجد جامع ارومیه و محراب اولجایتو)

مسجد جامع ارومیه و اصفهان هر دو از ابنیه مهم تاریخ معماری ایران محسوب می شوند که در دوره های مختلف تاریخی مورد مرمت و گسترش قرار گرفته اند. یکی از این اعصار، عصر ایلخانی می باشد که در این دوره در دو مسجد مورد بحث، محراب زیبایی ساخته شد. محراب های گچبری عصر ایلخانی به عنوان یکی از باشکوه ترین جلوه های تزئین در معماری این دوره محسوب می شوند. محراب که قلب مسجد و وجه مشترک همه ی مساجد است در این دوره با تنوع های زیاد در فرم ها، ابعاد، نقوش و کتیبه ها ساخته شد. در این مقاله علاوه بر معرفی مختصر دو مسجد، به معرفی کامل دو محراب مورد نظر پرداخته و آنالیز خطی، تاریخی و نوع قلم کتیبه ها مورد بررسی قرار گرفته است. که با هدف تحلیل مضمون کتیبه های قرآن و قیاس فرمال و تاریخی، برای دستیابی به ارتباط موضوعی و ارائه تشابهات و تمایزات، نگارش یافته است. یافته اندوزی بر پایه پژوهش میدانی و با استناد به منابع مکتوب صورت پذیرفته که به روش تاریخی – تطبیقی، بر مبنای فرم و مضمون آیات، به تحلیل داده های بدست آمده از نمونه های مطالعاتی می پردازد. نتایج حاصله از این بررسی ها نشان می دهد که نقش مایه های گچبری با ضخامت و برجستگی زیاد و پیچیده اجرا شده اند با این تفاوت که نقش مایه های محراب اولجایتو دارای برجستگی کم و ظرافت بیشتر است. همچنین کتیبه ها و مضمون های موجود می تواند ما را در شناخت ویژگی های زیبایی شناسانه این دوره یاری کند.

Keywords:

محراب , گچبری , محراب مسجد جامع ارومیه , محراب اولجایتو