درباره یارانه انرژی در ایران (۷ . تصویر مصرف حامل های انرژی در بخش حمل ونقل)

بخش حمل ونقل بعد از بخش خانگی، عمومی و تجاری، در رتبه دوم مصرف انرژی قرار دارد و حدود یک چهارم ( %۲۴) مصرف کل انرژی را به خود اختصاص میدهد. فراورده های اصلی مورد استفاده در این بخش عبارتند از: بنزین، نفت گاز (گازوئیل)، CNG و سوخت هوایی. با افزایش جمعیت و تعداد خودروها مصرف بنزین همواره سیر صعودی داشته، اما در دو مقطع سیر نزولی پیدا کرده است. در سال ۱۳۸۶، اجرای طرح کارت هوشمند سوخت و سهمیه بندی و در سال ۱۳۸۸ ، اجرای قانون هدفمندسازی یارانه ها علت اصلی کاهش مصرف بنزین بوده است. بعد از کشور ونزوئلا، ایران پایین ترین قیمت عرضه بنزین را در دنیا دارد، اما با درنظر گرفتن سهم هزینه بنزین از متوسط درآمد، برای یک ایرانی بنزین گرانتر از برخی کشورهاست و این موضوع مهم باید در بحث آزادسازی و یا افزایش قیمت حامل ها ازجمله بنزین، مد نظر تصمیم گیران قرار گیرد. قاچاق سوخت یکی از چالش های کشور بوده و علت آن اختلاف قیمت با کشورهای همسایه است به طوری که قیمت بنزین در ترکیه حدود ۱۴ برابر ایران، در عراق ۷ برابر، در امارات متحده عربی ۵ / ۶ برابر، در قطر ۴ / ۵ برابر، در پاکستان ۸ برابر، در افغانستان ۲ / ۷ برابر، در ترکمنستان و آذربایجان هم حدود ۵ برابر ایران است. طبق آمار موجود، حدود ۶۱ درصد بنزین توسط  خودروهای سواری، ۲۱ درصد توسط وانت ها، ۸ درصد توسط تاکسی ها ، ۶ درصد توسط موتورسیکلت ها و ۴ درصد توسط کامیون و کامیونت ها مصرف می شود. حدود ۶۰ درصد گازوئیل مصرفی کشور در بخش حمل ونقل استفاده می شود (۵۷ % جاده ای، ۸ / ۱ % دریایی و ۲ / ۱ % ریلی). میانگین سنی ناوگان دیزلی بالاست که خود یکی از عوامل افزایش مصرف سوخت است. درحال حاضر میانگین سنی کامیون ها، اتوبوس ها و مینی بوس های برون شهری به ترتیب ۵ / ۱۷ ، ۹ / ۹ ، ۵ / ۲۳ سال است. مصرف گاز طبیعی در جهان به سرعت درحال توسعه است و اگر میزان توسعه آن با روند رشد کنونی، یعنی سالیانه ۲ تا ۵ / ۲ درصد رشد، ادامه داشته باشد تا سال ۲۰۳۵ حدود ۲۸ درصد از سبد انرژی دنیا را به خود اختصاص خواهد داد و به تبع آن مصرف گاز طبیعی فشرده (CNG) هم رو به رشد است و برخی از شرکت های بزرگ خودروسازی دنیا سهمی از تولیدات خود را به تولید خودرو دوگانه سوز اختصاص داده اند. (مانند شرکت فیات در کشور ایتالی)(. ایران به دلیل داشتن ذخایر بزرگ گاز و شبکه توزیع گسترده، قابلیت زیادی برای استفاده از این سوخت دارد که با برنامه ریزی و مدیریت می تواند آن را توسعه داده و جایگزین سوخت های دیگر کند. درحال حاضر روزانه حدود ۲۰ الی ۲۱ میلیون متر مکعب CNG در کشور مصرف
می شود که جایگزین ۲۰ میلیون لیتر بنزین در روز شده است. مجموع یارانه پنهان برای بنزین، نفت گاز (گازوئیل)، CNG و سوخت هوایی مصرفی در بخش حمل ونقل در سال ۱۳۹۷ حدود ۲۱۴ هزار میلیارد تومان و در سال ۱۳۹۸ حدود ۲۳۲ هزار میلیارد تومان برآورد می شود.