انسان مداری راستین در شاه نامه

اومانیسم از مکاتب ادبی ریشه دار در ادبیات تمام ملت های جهان است که اساس تفکر او ارج نهادن به مقام و منزلت انسان است. اوانیسم در معنای عام و متداول آن، تفکری است که به سبب توجه به انسان در تأملات خود به وجود وی اصالت می بخشد. انسان محوری غربی بر محور خردانسانی و استقلال و فردیت می چرخد و در این معنی سخت دین گریز است و از تعالیم دین که مسیحیت پیش از این تلقین می کرده است، فاصله می گیرد. اما انسان محوری در اسلام، توجه به مردم براساس آموزه های دینی است و بدین معنی، انسان نه تنها در برابر خداوند قرار نمی گیرد که اشرف مخلوقات نیز محسوب می شود. این تفکر و اندیشه در اشعار اغلب شاعران بویژه فردوسی، سعدی، حافظ ، مولانا و صائب فراوان به چشم می خورد. یکی از مهم ترین عواملی که به منظومه ی پهلوانی شاه نامه عظمت می بخشد و آن را در ردیف آثار فناناپذیر اخلاقی قرار می دهد، آن است که محور اصلی اغلب رویدادهای حماسی در آن، ایفای وظیفه ی مقدس و همراه با اهداف متعالی است. این تذکار حکیمانه: که هر کس ستم روا دارد، دیر با زود سزای کارش را خود یا فرزندانش خواهد دید، نصب العین همیشگی پهلوانان دست پرورده ی فردوسی است. "هر آن کس که اندیشه بد کند/ سرانجام بد با تن خو کند" از نظر فردوسی، انسان آرمانی، انسانی خردمند، دادگر، بشردوست، صلح جو، پاک دامن و بخشنده است و تمام ویژگی های انسان نیک را داراست. نویسندگان در این مقاله برآنند تا برخی از مواردی که در حوزه ی تفکر حکیم ابوالقاسم فردوسی در زمینه اندیشه های انسان مدارانه است را نقد و بررسی نمایند. مهم ترین دستاوردی که از این تحقیق به دست آمد که انسان در اندیشه فردوسی مقام بسیار والایی دارد و محوری ترین موضوع در حوزه اندیشگانی وی است.

Keywords:

فردوسی , شاهنام , انسان محوری , خردورزی , اومانسیم