رویکرد وقف در توانمندسازی جوامع و گسترش رفاه و عدالت اجتماعی

وقف بعنوان یک نهاد اسلامی در طول دوران حکومت اسلامی دارای جایگاهی ویژه بوده و همیشه بعنوان فریادرس محرومان تلقی میشده. اما با گذشت زمان جنبه مذهبی و فرهنگی وقف بر دیگر جنبه های آن سایه افکنده، و این امر منجر به کاهش رغبت عمومی نسبت به وقف و واقف شدن گشته. این در حالی است که اگر موارد مصرف موقوفات با نیازهای زمانه وفق داده شوند و راهبردهای جدیدی برای تسبیل منافع ارائه گردد که در چرخه اقتصادی مفید واقع شود، میتوان گفت که وقف نه تنها یک نهاد مذهبی فرهنگی، بلکه نهادی مردمی و اقتصادی نیز هست که میشود با توسعه آن، توسعه اقتصادی را برای نسل های آینده کشور به ارمغان آورد.بررسی اثرات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی وقف در جامعه اسلامی از دیدگاه ژرف آیات، روایات و سیره پیامبر و معصومین نشان میدهد که وقف، در زمینه اجتماعی باعث همبستگی بیشتر و افزایش سرمایه و تعامل اجتماعی میشود. در زمینه های اقتصادی، با تسبیل خدمات اجتماعی نهاد وقف بسوی قشر محروم جامعه، باعث ایجاد فرصتهای برابر و در نتیجه تقویت عدالت اجتماعی و بروز و پیشرفت توانایی مردم می-شود و همهی اینها منجر به افزایش شاخصهای کیفی عدالت اقتصادی میگردد. در حیطه فرهنگی نیز روح کلی حاکم بر تمام ابعاد وقف، روح فرهنگی و معرفتی خاصی است که انسان و رشد و تعالی او را هدف اصلی قرار داده است. چرا که نقطه مشترک و محور اصلی تمامی فرهنگ ها، انسان و کمالات روحی ومتعالی اوست و دین نیز که خود مولد فرهنگ و از هسته مرکزی آن است، جز برای سعادت بشر و هدایت او نیامده است. لذا به نظر می رسد توجه به این بعد از ابعاد وقف، باید نقشی محوری در تمام تحلیلها داشته باشد.تسبیل منافع در مصارف جدید، حمایت از مشاغل خرد و طبقات ضعیف جامعه، گسترش دامنهی عمل در بخش تدریس و تعلیم و متخصص پروری، درمان و پزشکی و گسترش بهداشت عمومی، همگی از جمله موارد مورد بررسی در این مقاله است، که نه تنها هیچ تعارضی با مبانی این نهاد اسلامی ندارند، بلکه همیشه مورد تأکید اهل بیت (ع) و فقها بوده است.

Keywords:

وقف , تسبیل منافع , اقتصاد , موقوفات , انتفاع.